گاه نامه ویکی تماس شماره 166 – ویکی سینما

از کلاسیکها که حرف میزنید، از چه حرف میزنید؟

علی فرهمند

آن‌چه می‌توان در توضیح نقصان‌های فیلم به میان آورد، هر آن چیزی است که با اُسکارش سنخیتی نیست؛ که آن زرین مَردِ به حقارت رسیده -چون بسیار چکش‌خوارهای اینک خمیده- اکنون که پیوسته به کهولت سن و نود سالگی‌اش را جشن گرفته‌اند، دیگر نه چشم‌هاش خوب می‌بیند و نه حافظه‌اش یاری می‌دهد روزگار جوانی را؛ اُسکارهای دیرین و اُسکاری‌های پیشین. اینک اعتمادش را سپرده به جوان‌ها؛ آنان که در بهترین حالت «سینه‌فیل» می‌خوانیم‌شان -که سینما را با دو شصت و کلماتی نظیر «باحال» ارزیابی می‌کنند- و از این روی هیچ عجیب نیست که یکی از بدترین فانتزی‌های تاریخ، روانۀ «اُسکار» می‌شود که با اثری حتّی متوسط قرابتش نیست. «شکل آب»، فیلمی است ضعیف که دیدنش بیشتر از یک‌بار -آن هم به صرف سرگرم شدن- حماقتی بیش نیست؛ که وقتی نسخه‌های اصلی به میان است، چه نیاز به چندباره تماشای رونوشتی بدریخت؟ الگوی مرسوم -و کلیشۀ- «دیو و دلبر»، آبشخور شکل آب است -که تا پیش از این شاهد بوده‌ایم نسخه‌های سینماییِ لااقل قابل دیدنی از این الگو را؛ مثل فیلم اوکجا(ساختۀ «بونگ جون-هو»/ ۲۰۱۷) که با رویکردی متفاوت، حرف‌هایی نسبتاً غیرکلیشه را به میان آورد، ضمن آن‌که بهترین نمونۀ سینمایی این الگو فیلم آواتار(ساختۀ «جیمز کمرون»/ ۲۰۰۹) است (اگر نمی‌دانستید ذوق نکنید!) که آن نیز به هیچ عنوان فیلم خوبی نیست- و حتّی شبهِ بی‌موویِ موجودی از باتلاق سیاه(ساختۀ «جک آرنولد»/ ۱۹۵۴) -که شمایل جانورِ شکل آب از آن فیلم گرفته شده، لحظاتی «دیو و دلبر»گون دارد که به دور از متفاوت‌نمایی، هاله‌ای از اصالت حول فیلم می‌گردد…