پرتاب با منجنیق به قرن بیست و یکم

اشاره مجله: این مقاله در ابتدای سال 2019 زمانی منتشر شد که اولین ماهواره‌های استارلینک به آسمان پرتاب شده بود و هنوز تردیدهایی درباره اجرای این پروژه عظیم وجود داشت. اما حالا که دو سال گذشته است خواندن این مقاله از آن جهت جالب است که ببینیم طرح‌های کمپانی اسپیس‌ایکس در پروژه استارلینک با چه دقت و زمان‌بندی درستی به اجرا در آمده است:

• سرویس اینترنت ماهواره‌ای استارلینک ایلان ماسک به سرعت در حال گسترش است. در این باره چه می‌دانیم؟

در نقدی که دربارۀ استارلینک نوشتیم، سرویس اینترنت ماهواره‌ای جدیدی را که توسط ایلان ماسک، میلیاردر حوزۀ فناوری و مؤسس تسلا، راه‌اندازی شده است را تحسین کردیم. در حالی که استارلینک هنوز مراحل اولیه خود را طی می‌کند، می‌تواند تحولی در دسترسی میلیاردها نفر در نقاط مختلف دنیا ایجاد کند.
در حال حاضر، پیش‌خرید این سرویس اینترنت ماهواره‌ای جدید شروع شده است که قرار است اینترنت پهن‌باند با سرعت تا 300 مگابیت بر ثانیه در هر نقطۀ جهان ارائه کند. مشتریان، چه ساکن مزرعه‌ای روستایی در آیووا باشند چه کشور کوچک جزیره‌ای تووالو(کشور تووالو یک جزیره در اقیانوس آرام است پایتخت این کشور فونافوتی نام دارد این جزیره در گروه جزایر پلی نزی قرار گرفته است)، از بهبود چشمگیر سرعت اینترنت خود خبر می‌دهند و می‌گویند بهتر از قبل می‌توانند ویدئو پخش کنند و به صورت آنلاین در کلاس‌های مدرسه حاضر شوند.
اندکی پس از ثبت‌نام برای پیش‌خرید استارلینک، ارزش سهام شرکت اسپیس‌ایکس متعلق به ایلان ماسک به 74 میلیارد دلار رسید (افزایش 60 درصدی نسبت به آگوست 2020). این موضوع نشان‌دهندۀ اعتماد سرمایه‌گذاران به مجموعۀ فلکی ماهواره‌ای ماسک است. اسپیس‌ایکس همچنان به پرتاب ماهواره‌های بیشتر به مدار (گرچه با چند بار تأخیر) ادامه می‌دهد و این سرویس در حال حاضر در شمال آمریکا، کانادا و بخش‌هایی از اروپا ارائه می‌شود. در حال حاضر، به لطف نقشۀ جدید پوشش این سرویس که PCMag ارائه کرده است در حال حاضر درک بهتری از نحوۀ عرضۀ این سرویس داریم.
با این حال، استارلینک چیست؟ در ادامه، چکیده‌ای از این پروژه را ذکر می‌کنیم که در آن قرار است هر فردی در جهان به اینترنت پرسرعت دسترسی داشته باشد.

• تاریخ عرضۀ استارلینک

در حال حاضر، تست بتا و پیش‌خرید استارلینک شروع شده است. متأسفانه در حال حاضر، دسترسی به این سرویس فقط در برخی نقاط و به ترتیب نوبت ثبت‌نام ممکن است. احتمالاً مهندسان استارلینک می‌توانند نه تنها دسترسی کاربران شهرهای بزرگ بلکه مناطق روستایی آمریکا و جهان را آزمایش کنند.
بر اساس تقاضانامۀاسپیس‌ایکس در کمیسیون فدرال ارتباطات (FCC)، استارلینک تأیید کرده است که بیش از 10 هزار کاربر در قالب تست بتای «بتا بهتر از هیچ» دارد. اسپیس‌ایکس، شرکت موشک تجاری ایلان ماسک، ماهواره‌های استارلینک را به مدار پایین زمین (LEO) پرتاب می‌کند. در حال حاضر، اسپیس‌ایکس کمک مالی 856 میلیون دلاری از دولت آمریکا بابت کمک به دسترسی مناطق روستایی آمریکا به اینترنت پهن‌باند دریافت کرده است.
با توجه به وسعت آمریکا، کار گذاشتن کابل یا خطوط فیبر نوری فقط در موارد نادر برای شرکت‌های اینترنتی توجیه مالی دارد. چون استارلینک فناوری بی‌سیم است، راهکاری برای این معضل محسوب می‌شود. در زمان انتشار این مطلب، 24 درصد از ساکنان مناطق روستایی آمریکا می‌گویند که دسترسی به اینترنت پهن‌باند همچنان مشکل جدی برای آنهاست.
در حال حاضر، اسپیس‌ایکس بیش از هزار ماهوارۀ استارلینک را به مدار پرتاب کرده است. در حالی که این دستاورد عظیم است، برای فعالیت کامل این مجموعۀ فلکی اینترنت ماهواره‌ای، در کل به 12هزار ماهواره نیاز است. استارلینک ماهانه 120 ماهواره تولید می‌کند.
بر اساس یکی دیگر از تقاضانامه‌های شرکت نزد کمیسیون فدرال ارتباطات، به غیر از پیش‌خرید و تست بتا، استارلینک اعلام کرده است که «با توجه به سرعت کنونی پرتاب ماهواره، اسپیس‌ایکس پیش‌بینی می‌کند که قبل از پایان سال 2020، سرویس تجاری خود را در شمال آمریکا و جنوب کانادا ارائه می‌کند و سپس به سرعت این سرویس را تقریباً تا پوشش کل مناطق مسکونی جهان در سال 2021 ادامه می‌دهد».
اگر همه چیز طبق برنامه پیش برود، استارلینک باید تا پایان امسال فعالیت کامل خود را شروع کند. گرچه، بر اساس وب‌سایت پیش‌خرید استارلینک، پوشش این سرویس در برخی مناطق تا اواسط یا اواخر سال 2021 فراهم نمی‌شود.

• دسترس‌پذیری و پوشش استارلینک

استارلینک «مناطق مرتفع» یعنی مناطق نیمکرۀ شمالی زمین مانند کانادا و شمال آمریکا را در اولویت دسترسی به سرویس قرار داده است. هدف نهایی این پروژه این است که تمام مناطق جهان به این سرویس دسترسی داشته باشند. ماسک، در توئیتی، فاش کرده است که استارلینک در ابتدا در شهرهایی مانند سیاتل ارائه می‌شود و «به تدریج پوشش خود را به سمت خط استوا گسترش می‌دهد».
به لطف گزارش PCMag، نشریۀ شریک پلتفرم تست سرعت Ookla، می‌دانیم که استارلینک دقیقاً در چه مناطقی بیشتر استفاده می‌شود.
چون استارلینک اینترنت ماهواره‌ای محسوب می‌شود، پوشش این سرویس ممکن است به سرعت تغییر کند. با قرار دادن بیشتر از هزار ماهواره در مدار، بسته به زمان گسترش مجموعه ماهواره‌ها، پوشش این سرویس در برخی نقاط جهان بهتر خواهد شد. چند نقشۀ پوشش سرویس به صورت آنلاین در دسترسند که مکان چرخش ماهواره‌ها را نشان می‌دهد و در زمان انتشار این مطلب، ظاهراً تعدادی ماهواره در شمال غربی آمریکا و همچنین چند دسته ماهواره نزدیک نیوزلند و استرالیا قرار دارند.
نکتۀ جالب این است که در آمریکا، استارلینک مشتریانی در شهرهای بزرگ دارد که می‌خواهند این سرویس را امتحان کنند. نکتۀ عجیب این است که این مشتریان به ارائه‌دهندگان متداول اینترنت نیز دسترسی دارند که می‌توانند سرعت اینترنت بیشتری را نیز ارائه کنند. شاید این کاربران طرفداران ایلان ماسک هستند یا شاید آنها واقعاً علاقه‌ای به ارائه‌دهندگان بزرگ اینترنت ندارند.

در ادامه، سرعت استارلینک را در کشورهای گوناگون ذکر می‌کنیم.

• قیمت استارلینک

هزینۀ اشتراک استارلینک در مرحلۀ پیش‌خرید در حال حاضر ماهانه 99 دلار است. ولی این سرویس نیازمند پرداخت 499 دلار بابت سخت‌افزار موردنیاز است. این سخت‌افزار متشکل از مسیریاب و منبع تغذیه و همچنین دیش ماهوارۀ کوچکی است که می‌توان آن را در خانه یا محل کار نصب کرد. هزینۀ ارسال و بارگیری نیز 50 دلار است.
افرادی که تمایل به پیش‌خرید این سرویس را دارند لازم است که بیعانۀ 99 دلاری را پرداخت کنند که قابل استرداد است. سفارش‌گردانی ممکن است شش ماه یا بیشتر طول بکشد.

• کاربران چه می‌گویند؟

قریب به اتفاق مشتریان اندکی که سرویس اینترنت استارلینک را دریافت کرده‌اند، واکنش مثبتی دربارۀ آن داشته‌اند. با بررسی انجمن استارلینک در ردیت (ساب‌ردیت) می‌بینیم که کاربران تصاویری از ماهواره‌های جدیدشان به همراه تست سرعت منتشر کرده‌اند. کاربران از سرعت دانلود 150 مگابیت بر ثانیه در میسوری خبر می‌دهند. کاربر دیگری در آیداهو نتایج آزمایش 72 ساعتۀ خود را آپلود کرده است که بر طبق آن میانگین سرعت 71 مگابیت بر ثانیه بوده است.
کاربر دیگری در بریتانیا بعد از نصب استارلینک شاهد افزایش چشمگیر سرعت اینترنت خود بوده است. سرعت اینترنت آرون ویلکس اهل کنت از 1 مگابیت بر ثانیه به 175 مگابیت بر ثانیه رسیده است. در حالی که، ویلکس مبلغ بیشتری بابت اینترنت استارلینک پرداخت می‌کند، فکر می‌کند که این سرویس ارزش هزینۀ پرداختی را دارد.
ویلکس در مصاحبه‌ای با خبرگزاری پی‌ای (PA) گفت که «امکان سریع دانلود محتوا در قیاس با خطوط استاندارد شرکت بی‌تی (BT) شگفت‌انگیز است».
کانال بسیار محبوب Linus Tech Tips در یوتیوب نیز توانسته است که سیستم اینترنت ماهواره‌ای استارلینک را تهیه کند. این کانال توانست که چهار ویدئوی با کیفیت 4K را به صورت همزمان و زنده پخش کند و با موفقیت Counter-Strike-Global Offensive را با مشکلاتی اندک بازی کند.
در ویدئویی دیگر، جس شنکو، مدیر ساکن یکی از مناطق روستایی اونتاریو کانادا، شرح داده است که استارلینک باعث بهبود چشمگیر گردش کاری وی شده است.

• مشخصات استارلینک

بر خلاف سایر ارائه‌دهندگان اینترنت ماهواره‌ای، قرار است که با کمکماهواره‌های کم‌ارتفاع استارلینک، در هر مکانی، تأخیر سرویس اندک و سرعت اینترنت زیاد باشد. در حالی که، استارلینک در ابتدا سرعت سرویس خود را 1 گیگابیت در ثانیه اعلام کرده بود، هدف خود را بیشتر کرده و به 10 گیگابیت بر ثانیه رسانده است. این موضوع به این معنی است که کاربران می‌توانند فیلم 4K را در کمتر از 30 ثانیه دانلود کنند. استارلینک نعمتی برای ساکنان مناطق روستایی جهان نعمتی محسوب می‌شود.
تأخیر اینترنت استارلینک با وجود اینکه ماهواره‌ای است به شکل شگفت‌انگیزی اندک است. تست بتای اولیه نشان می‌دهد که میانگین سرعت استارلینک 34 میلی‌ثانیه است. در حالی که، سرعت استارلینک ممکن است از اینترنت فیبری کمتر باشد، تأخیر آن فقط 17 میلی‌ثانیه است. تأخیر کمتر از 40 میلی‌ثانیه برای تمام کاربردها عالی است. تأخیر اندک بیش از همه به کار انواع خاصی از بازی‌های آنلاین (مخصوصاً بازی‌های تیراندازی و رزمی) می‌آید. ولی، بازی‌های ورزشی یا میدان جنگ برخط چندنفره (MOBAها) در استارلینک خوب کار می‌کنند.
به همین علت، جای تعجب نیست که وان‌وب (که دولت بریتانیا مالک بخشی از آن است)، پروژۀ کوئیپر آمازون، بوئینگ، تله‌ست و دولت‌های روسیه و چین همه قصد دارند که مجموعۀ فلکی اینترنت ماهواره‌ای خود را راه‌اندازی کنند.
با این حال، راه‌اندازی پروژه‌ای در این ابعاد و رساندن به مرحلۀ سودآوری کاری خطیر است. در حالی که، دولت‌های روسیه و چین می‌توانند هزینه‌های گزاف این پروژه را تحمل کنند، شرکت‌هایی مانند استارلینک و آماوزن ریسک زیادی را می‌پذیرند. مجموعه‌های فلکی اینترنت ماهواره‌ای قبلی ورشکست شده‌اند.
بسیاری منتظر عرضۀ اولیۀ استارلینک هستند. ماسک، در توئیتی، اعلام کرده است که برنامۀ عرضۀ عمومی اولیۀ این سرویس مشخص شده است، ولی بعد از اینکه مطابق پیش‌بینی‌ها، اسپیس‌ایکسچشم‌انداز کسب سود از این پروژه را در دسترس تلقی کرد، این عرضه انجام خواهد شد. در حال حاضر، هدف ماسک و استارلینک این است که ورشکست نشوند.

• استارلینک در تسلا؟

ظاهراً، اسپیس‌ایکس از کمیسیون فدرال ارتباطات تقاضا کرده است که سرویس اینترنت ماهواره‌ای استارلینک را در جت و کشتی نیز ارائه کند. در نامۀ دیوید گولدمن، مدیر بخش سیاست ماهواره‌ای اسپیس‌ایکس به کمیسیون فدرال ارتباطات، که CNBC به آن دست یافته است، اعلام شده است که «این درخواست به نفع عموم خواهد بود، چون با اعطای مجوز بابت دستۀ جدیدی از تجهیزات زمینی سیستم ماهواره‌ای اسپیس‌ایکس، گسترۀ توانمندی‌های اینترنت پهن‌باند در دسترس وسایل نقلیه در آمریکا و کشتی‌ها و هواپیماهای در حال حرکت در سرتاسر جهانافزایش خواهد یافت».
این شرکت نصب تجهیزات در وسایل نقلیه را توسط «نصابان مجاز» انجام خواهد داد و اشاره کرده است که به اینترنت باکیفیت «هنگام حرکت» نیاز است.
دسترسی به اینترنت در کشورهای مختلف با هم فرق دارد. برخی کشورها مانند چین زیرساخت اینترنت کاملاً کنترل‌شده‌ای دارند. برخی از سایت‌ها که ممکن است مشاهدۀ آن در آمریکا مجاز باشد احتمالاً در چین مجاز نیست. ولی، در اینجا با اینترنت ماهواره‌ای سروکار داریم، یعنی همه از هر جایی می‌توانند به آن دسترسی داشته باشند. ظاهراً، استارلینک از قوانین کشوری که در آن ساکن هستید تبعیت می‌کند.
گرچه، همۀ این مطالب در حد حرف است. چون، پایانۀ ماهواره‌ای استارلینک به اندازه ای است که در حال حاضر نصب آن در خودرو ممکن نیست. ایلان ماسک در توئیتی نوشته است:
«خودروهای تسلا به استارلینک وصل نمی‌شوند، چون پایانه‌مان خیلی بزرگ است. این سرویس در هواپیما، کشتی، کامیون‌های بزرگ و خودروهای تفریحی ارائه خواهد شد» (8 مارس 2021).

• چشم‌انداز استارلینک

با توجه به اینکه، شرکت‌های اینترنت پهن‌باند در بسیاری از موارد رقیبی ندارند، استارلینک و سایر مجموعه‌های فلکی اینترنت ماهواره‌ای رقیب خوبی محسوب می‌شوند. نکتۀ مهمتر این است که این سرویس مناطقی را قادر به اتصال پرسرعت به اینترنت می‌کند که قبلاً هیچ انتخابیدر این زمینه نداشتند.
مثلاً، قبیلۀ هو، یکی از قبایل بومی آمریکا که ساکن غرب واشنگتن در ساحل اقیانوس آرام است، گفته است که استارلینک مثل این است که «با منجنیق به قرن بیست‌ویکم پرتاب شده‌اید». بر اساس مقالۀ نیوزویک، این قبیله توئیت کرده است که سرعت اینترنت بیشتر باعث شده است که آموزش راه‌دور و دسترسی به بهداشت و درمان بهبود یابد.
ماهیت بی‌سیم استارلینک اجازه می‌دهد که به تمام نقاط جهان وارد شود و نیاز به کابل را از بین ببرد. به این ترتیب، مناطق روستایی که از آنها غفلت شده است هم اکنون می‌توانند با سرعت پهن‌باند به اینترنت وصل شوند. هزینۀ 99 دلاری هنوز برای بسیاری از مناطق جهان زیاد است، ولی با توجه به اینکه شرکت‌های دیگری رقیب استارلینک خواهند شد، به مرور زمان هزینۀ این سرویس‌ها کاهش خواهد یافت.