اندر حکایت شهر هوشمند و موج سواری مسئولان!

شکل‌گیری شهر هوشمند منوط به بهره‌گیری از  کدام نرم‌افزار است؟ ارتباط بین اشیا هوشمند باید به چه صورت محقق شود؟

آیا ارتباطات بین‌ سازمانی این فرصت را فراهم خواهد کرد یا اینکه به عنوان یک مانع عمل می‌کند؟مسئولان در مورد شهر هوشمند چقدر دغدغه دارند؟ آیا به واقعیت شهر هوشمند آگاه شدند یا اینکه از سر اجبار در مورد آن رویاپردازی می‌کنند؟

برخورداری از شهر هوشمند، آنچنان واجد اهمیت بود که بزرگان صنعت اینترنت اشیا در کلاب‌هاوسی تحت عنوان « بررسی پروژه‌های عملیاتی IOT در شهرهای هوشمند» دور هم جمع شدند تا پروژه‌های عملیاتی را بررسی کنند.

بخش نخست این نشست تحت عنوان«هوشمندسازی شهر،کابوس بزرگ متخلفان» و بخش دوم این نشست تحت عنوان«درمانده در پروژه شهری،مدعی شهر هوشمند»منتشر شد. بخش سوم و نهایی این نشست در ذیل آمده که می‌خوانید:

اولویت شهروندان

حسین صافی خواستار توجه به نیاز شهروندان برای طراحی شهر هوشمند شد و گفت: شوراهای شهر قرار بود تا تبدیل به پارلمان‌های منطقه‌ای ما بشوند. اما در حال حاضر شاهد این هستیم که شورای شهر نه تنها درصدد رفع مشکلات شهر نیست بلکه انتظار حداقلی ما را برای ارتقای خدمات شهری برآورده نکرده است. حداقل شورای شهر و شهرداری می‌توانند مشکلات خود را مطرح کرده و از جامعه نخبگی ما درخواست کمک کنند تا راهکار مناسب بررسی شده و اجرایی شود. جامعه دانشگاهی و دانشجویان باید یار پژوهشی شهرداری باشند. اگر نیازیابی درستی انجام شود. در نتیجه قدم درستی در راستای تحقق شهرهوشمند برداشته می‌شود. تا نیاز شهروندان را برطرف کند. در نتیجه مردم از این ساختار استقبال می‌کنند. در نهایت این شهرهوشمند می‌تواند به عنوان یک پایلوت، مبنای کار و الگوبرداری سایر شهرها قرار خواهد گرفت.

فقدان متولی خاص

جواد رضازاده دخالت نهادهای موازی را معضل شهر هوشمند دانست و گفت: ما در حال حاضر با یک پیچیدگی روبرو هستیم که نمی‌توان برای شهر هوشمند یک متولی خاص را معرفی کرد. بلکه در هر حوزه‌ای ما با تعدد نهادهای تصمیم‌گیر روبرو هستیم. در بخش سلامت ،وزارت بهداشت تصمیم‌گیرنده است و در مورد آبراهه‌ها وزارت نیرو.متاسفانه ارتباطات بین سازمانی در کشور ما ضعیف است و به همین دلیل این حرکت بسیار کند شده است. مهمترین مطالبه ما این است که یک شهروند یک زندگی راحت‌تر را تجربه کند. به قولی این حس در درونش زنده شود که در این شهر به وی توجه می‌شود و به عنوان یک شهروند، دارای اهمیت است. در شهرهای هوشمند جهان شاهد این هستیم که در بسیاری از شهرهای پیشرفته جهانی امکانات شهروندی هر روز در حال گسترش است. البته ما باید به امکانات و ظرفیت‌های موجود هم توجه کنیم به هر حال ما در تامین امکانات دچار ضعف هستیم.

ضعف پرچمداری ITMANها

«نوا» به عنوان شهرساز خواستار نقش‌آفرینی کمتر ITMANها شد و گفت:من به عنوان یک شهرساز از سال 2017 وارد مقوله شهر هوشمند شدم. چهار تا پنج سال طول کشید تا متوجه شوم که درهیچ کجای ساختارتاسیس شهر هوشمند قرار ندارم. این موضوع چهار تا پنج سال از زمان من را هدر داد. متاسفانه بحث شهر هوشمند بیشتر شبیه موج‌سواری است چیزی که ایران خیلی متداول است. این فضا به قدری اذیت‌کننده بود که من ترجیح دادم تا از این فضا فاصله بگیرم.

وی در ادامه افزود: البته بزرگان IT وارد این حوزه شدند و این رویکرد تبدیل به استراتژی شد اما تاکتیک درستی به کار گرفته نشد و همین موجب شد که ما به اهداف مدنظر دست پیدا نکنیم. اگر جوامع پیشرفته توانستند در هوشمندسازی موفق شوند به این دلیل بود که از نظر شهرسازی کیفیت قابل قبولی داشتند و به جایی رسیده بودند. اما در ایران این روند منطقی طی نشده است. ما زمانی در حال ورود هوشمندی به داخل شهرها هستیم که هنوز در وضعیت قابل قبولی قرار نداریم.

نوا تصریح کرد:شهرساز می‌تواند در حکم یک سناریونویس عمل کند. بدون حضور سناریونویس‌ها شما  جایی در این فضا نخواهید داشت. شما این نکته را مدنظر قرار دهید که شهرسازان می‌توانند نیازها را تشخیص داده و آن را به ITMANها می‌دهند. آنها راهکاری برای آن درنظر می‌گیرند. اگر نیاز واقعی شهروندان شناسایی نشده و گفتمان مشترکی شکل نگیرد. در این صورت  ITMAN پرچمدار خواهند شد و نیازها واقعی از لیست حذف می‌شود. من در طول سالهای گذشته تلاش کردم با سازمان فاوای شهرداری ارتباط گرفته ومشکلات را منعکس کردم. حتی در این مورد پایلوتی هم طراحی کردم. حتی به شهرداری هم معرفی کردم به محض اینکه اسم پارک هوشمند مطرح شد. به من گفتند که این ماموریت فاوا است و ما حق نداریم که به این پروژه نزدیک شویم. من خیلی تلاش کردم که  به سازمان فاوا بگویم که شما مدیریت خودتان را اعمال کنید اما اجازه بدهید که تفکر هوشمندی در تمام ساختار اعمال شود. اما با وجود تلاش زیاد هنوز موفق به تحقق این هدف نشدم.

لیستی از ذینفعان شهر هوشمند 

سادینا آبایی مدیرعامل سیمرغ سامانه خواستار تهیه لیستی از ذینفعان شد و گفت: خانم نوا به درستی به این نکات توجه کردند البته مهندس رحیم هم قبلا بر ضرورت توجه به شهرسازان تاکید کرده بودند. به هر حال این اکوسیستم بازیگران متعددی دارد. در بسیاری از موارد با حضور ITMANها موضوع دچار چالش می‌شود. به عبارتی با حذف سایر ذینفعان مواردی در اولویت کاری قرار می‌گیرد که فاقد اهمیت است. من از همه دوستان تقاضا دارم که این بار اشتباهات خود را پذیرفته و از آن درس بگیرند. اجازه بدهند که این بار سایر ذینفعان حضور پیدا کرده و آنها اولویت را تشخیص دهند.

وی در ادامه افزود: اگر بتوانیم ذینفعان را به درستی در کنار هم قرار دهیم. در این صورت می‌توانیم، پروژه‌ها را به خوبی ران کرده و جلو ببریم. در نتیجه اهداف ما به خوبی محقق خواهد شد. در گام نخست باید لیستی از ذینفعان را تهیه کرد. اگر قرار است تا ساختمان هوشمند شود باید این نکته را مدنظر قرار دهیم که فقط این مقوله به حوزه IT ارتباط پیدا نمی‌کند. بلکه ساختار فرهنگی و اجتماعی ومعماری باید مورد توجه قرار بگیرد. اگر بتوانیم بین این مقولات ارتباط منطقی برقرار کنیم در این صورت قطعا خواهیم توانست پلان واقعی‌تری را پایه‌ریزی کنیم.

ضرورت تعامل اشیا

علی، به معضل عدم تعامل مناسب بین اشیا هوشمند اشاره و تصریح کرد:به نظر می‌رسد که تدوین سیاست کلان در اختیار این روم نباشد. پروژه شهری ،مگا پروژه است. به همین دلیل زیاد نمی‌توان نیازهای واقعی در حوزه شهر هوشمند را به مردم تحمیل کرد بلکه نظام مهندسی باید در این مورد تصمیم‌گیری کند. الان بحث کنترل حریق ساختمان به شرکت مبین‌نت داده شده است. شرکت مبین‌نت شرکت بسیار بزرگی است و احتیاجی به این پروژه ندارد ای کاش این فرصت برای شرکت‌های کوچک فراهم می‌شد. شما در زمان هوشمندسازی باید به این نکته توجه کنید که این شی هوشمند یا نیمه هوشمند یا فاقد هوشمندی است. در حال حاضر بسیاری از سازمانها در این مورد با چالش مواجه شدند که هوشمندی چیست و قرار است که این هوشمندی تا کجا ادامه یابد.اصولا به چه چیزی هوشمند گفته می‌شود؟

وی در ادامه افزود: در این مسیر چالش بزرگی وجود دارد که باید به آن توجه کرد. متاسفانه همین اختلاف نظر موجب شده که تلاش ما برای هوشمندسازی به جایی نرسد. این واقعیت را باید پذیرفت که صرفا با IOTما هوشمند نخواهیم شد. به هرحال شما باید زیرساخت کافی داشته باشید. باید تعامل مناسب وجود داشته باشد وگرنه هوشمندسازی رخ نمی‌دهد.برخی از کارشناسان ما برر این باورند که تنها بکارگیری نرم‌افزار موجب خواهد شد تا یک جامعه هوشمند شود که این نظریه اصلا درست نیست. شما به این نکته توجه کنید که از سال 1975 کشتی‌ها اطلاعات خود را با بنادر تبادل کردند و اولین گام برای هوشمندسازی برداشته شد. البته هوشمندی در این مقطع زمانی معنای متفاوتی دارد و این به این معنا است که یک هواپیما یا کشتی بدون دخالت انسان بتواند حرکت کرده و به مقصد برسد.

سیل بزرگ هوشمندسازی

رضا سبزواری هوشمند سازی را سیل بزرگی توصیف و تصریح کرد: ما اگر اینجا جمع شدیم هدفمان این نیست که ITMAN شهر را هوشمند بکنند بلکه دنبال راهکاری برای شناخت ابعاد مختلف شهر هوشمند و پروژه عملیاتی هستیم. با توجه به بستر تکنولوژیکی که فراهم شده است. به هر حال این سیل هوشمندسازی در حال آمدن است و ما باید خودمان را برای آن روز آماده کنیم. ما باید خودمان را برای آن روز آماده کنیم که بتوانیم نرم‌افزارها را بنا بر اولویت موجود در اختیار دوستان قرار دهیم. در این فضا قصد داریم تا این نکته را مورد توجه قرار دهیم که چه تکنولوژی جدیدی را می‌توانیم در اختیار شهر هوشمند بگذاریم.ما در طراحی شهر هوشمند هیچ نقشی نداریم و تنها ارائه کننده نرم‌افزارهستیم.

زاهدی در ادامه افزود: در حال حاضر کمیسیون‌های مشترک بین ساختارهای حاکمیتی درتحقق شهر هوشمند، نقش بسیار مهمی دارند. یک لایه مدیریتی بالاتر باید وارد کار شود تا بتوان نتیجه بهتری گرفت. اگر با این نگاه به این مقوله ورود پیدا کنیم در این صورت موفق خواهیم شد.

تصمیم‌گیر نیستیم

حسام مقصودلو مشاور فاوای شهرداری تهران در پاسخ به انتقادات خانم نوا گفت: صحبتی که خانم نوا مطرح کردند، صحبت درستی بود و ما تلاش کردیم تا در شهرداری آن را رعایت کنیم. اگرخاطرتان باشد رئیس هوشمند سازی شورای شهر خانم آروین بود که یک جامعه‌شناس بودند. موضوعی که ایشان اشاره کردند که در مورد پارک هوشمند به ایشان گفتند که در حوزه اختیارات فاوا است باید گفت که همواره ما شاهد این بودیم که دوستان تکالیفی را برای ما قائل می‌شوند که ما خودمان خبر نداریم. اولا قصد داشتند که شما را از سر خودشان باز کنند و به جد توصیه می‌کنم که اسیر این صحنه‌آرائی نشوید.

وی در ادامه افزود: بسیاری از شاخص‌های شهر هوشمند اصولا در حوزه فناوری نیست که به فاوای شهرداری ربط داشته باشد. سازمان فناوری از همان روز نخست بنای خود را پیگیری تحول دیجیتال دانست. مهمتر که ما تصمیم‌گیر نیستیم و تابع سیاست شهردار و شورای شهر و اسنادبالادستی هستیم. اما بسیاری از دوستان می‌خواهند خودش را راحت کنند و این موضع را در حیطه اختیارات ما ذکر می‌کنند در حالیکه این موضوع اصلا درست نیست.