دکتر گیوتین و اختراعی که بدنامش کرد

ویکی تماس: اختراعات در زندگی بشری علاوه بر این که در بیشتر موارد مایه آسایش و رفاه بشر بوده اند هیجانات بسیاری هم به زندگی ما آدم ها می دهند. مثلا شاید خیلی از ماها  دوست داریم بدانیم چه چیزهای جدیدی در سال های آینده اختراع خواهد شد و چه کارهایی را می شود انجام داد که تاکنون بشر از انجام آن ناتوان بوده است.

در واقع اختراع همیشه برای ما یک حس خوب و دل انگیزی داشته است اما خوب است بدانید همه اختراعات این قدر خوب نبودند و برخی اختراعات، امروز مشمئز کننده هستند طوری که شاید مخترع آن هم دوست نداشته باشد اسمی از او در کنار اختراعش به کار برود.

یکی از این اختراعات که در این یادداشت می خواهیم به آن بپردازیم گیوتین است. گیوتین یکی از ابزارهای اعدام است که با آن و به شکل مکانیکی می توان به راحتی سر از تن فرد جدا کرد.

گیوتین را چه کسی اختراع کرد؟

گیوتین چه زمانی و توسط چه کسی اختراع شد و تاریخ از آن چه نقل می کند؟ جالب است که بدانید گیوتین را یک پزشک اختراع کرد که اتفاقا گفته می شود اساسا با مجازات اعدام مخالف بود. نام گیوتین هم از فامیلی او گرفته شده است. ژوزف گیوتین فردی بسیار کوشا در حفظ سلامت مردم و دلسوز و مهربان بود. اما چرا گیوتین را اختراع کرد؟

زمانه گیوتین

ژوزف گیوتین در 10 اکتبر 1738 در فرانسه  به دنیا آمد. زمانه گیوتین عصر خشونت و کشت و کشتار در این کشور است. خشم عمومی بابت وضعیت بد اقتصادی و فشار بیشتر اشراف و حکومت به مردم باعث بالا رفتن حرارت جامعه شده بود و طبعا بزه کاری هم در فرانسه آن زمان بیداد می کرد.

حکومت برای کنترل اوضاع با احکام سنگینی مجرمان را مجازات می کرد و یکی از این مجازات ها هم اعدام بود. قبل از اختراع گیوتین اعدام ها بیشتر شبیه شکنجه بود تا اعدام. مثلا یک نفر را از چهار طرف به طناب می بستند و می کشیدند تا اعضای بدنش از هم گسسته شود یا او را در قفس هایی می بستند و آن قدر می زدند تا استخوان هایش خرد شود.

داستانی از تولد گیوتین

اتفاقا طبق نقل قولی که خیلی هم معتبر نیست مادر گیوتین زمانی که او را در شکم داشت تحت تاثیر ضجه های یک مرد که به این شیوه می خواستند او را اعدام کنند. زودتر از موعد وضع حمل کرد و گیوتین را به دنیا آورد. فارغ از این که چقدر این داستان حقیقت داشته باشد. باید بدانیم زمانی که گیوتین در فرانسه زندگی می کرد مردم به کشتن فجیع همنوعان خود در میادین شهر عادت کرده بودند.

جلاد معروف پاریس

یکی از انسانی ترین شکل های اعدام ، دار زدن با چوبه دار و گردن زدن با تبر به دست جلاد بود. اتفاقا شهر فرانسه در آن زمان یک جلاد مشهور هم به نام شارل هانری سانسون داشت که گفته می شود نزدیک به سه هزار نفر را گردن زد می گویند او علی رغم شغل خود که گردن زدن بود و آن را با دقت انجام می داد فردی احساساتی بود که ویولن می نواخت.

دیدار سانسون و ناپلئون

داستان بامزه ای هم از او نقل شده است که در زمان بازنشستگی دیداری با ناپلئون داشت و وقتی ناپلئون از او پرسید که چطور شب ها راحت می خوابد در جواب گفته بود “وقتی پادشاهان می توانند راحت بخوابند چرا جلادان نتوانند.”

پزشکی که سیاستمدار شد

برگردیم به داستان ژوزف گیوتین و دلسوزی های او که گفته می شود یک پزشک دلسوز بود اما پای او به سیاست و مجلس ملی فرانسه زمانی باز شد که او در سال 1788 اعلامیه ای به نام عریضه شهروندان زنده پاریس نوشت و خواستار حضور نمایندگان بیشتری از گروه های غیراشرافی در مجلس ملی شد و همین اعلامیه باعث معروفیت او و نیز عضویتش در مجلس ملی شد.

چرا گیوتین به فکر اختراع دستگاه اعدام افتاد؟

همان طور که گفتیم اعدام در جامعه آن روز یک اتفاق همیشگی بود و خبری هم از جنبش های امروزی اروپایی ها در مخالفت با حکم اعدام نبود. افراد زیادی با جرائم رنگارنگ از قتل و آدم کشی تا دشمنی با حکومت و… محکوم به اعدام بودند و هر روز در میدان شهر کسی را می آوردند تا جلاد سر از بدن او جدا کند.

اعدامی نباید زجر بکشد!

دغدغه گیوتین این بود که اگر قرار بر اعدام کسی است لااقل او را طوری بکشند که دیگر زجر نکشد. بیشتر اعدام های آن روز با زجر و سختی بود  مثلا گفته می شود در یکی از اعدام هایی که صورت گرفت قرار بود سر از بدن یک زن به جرم قتل جدا کنند اما جلاد که روز قبلش تب و لرز داشت و دستانش می لرزید دو بار که تبر را فرود آورد یک بار به چانه و یک بار هم به کتف محکوم بی نوا زد و زن هم با این ضربات نمرد.

گیوتین در سال 1789 طرحی به دولت داد که در آن می گفت می تواند دستگاهی درست کند که به راحتی سر از بدن محکوم به اعدام جدا کند و دیگر محکوم به اعدام به دلیل بی دقتی و ناتوانی جلاد این قدر زجر نکشد.

پیش به سوی ساخت گیوتین

بر همین اساس طرح او در مجلس ارائه شد که همانا ایده اولیه ساخت گیوتین بود و اتفاقا مجلس هم به آن رای داد و قرار شد همان نجاری که چوبه دار را می ساخت این دستگاه را با طرحی که گیوتین داده بود بسازد او علاوه بر درخواست حق الزحمه زیاد اعلام کرد که کارگران با مزد معمولی حاضر به همکاری در ساخت این دستگاه که قرار است آدم بکشد نیستند و باید پول بیشتری خرج کرد.

گفته می شود سانسون یعنی همان جلاد معروف پاریس از ساخت گیوتین استقبال کرده و حتی خودش درخواست ساخت آن را داشت و حتی سازنده گیوتین را هم خودش پیدا کرد.

ساخت پیانو یا گیوتین!

در نهایت اولین گیوتین به دست یک پیانوساز به نام «توبیاس اشمیت» در سال 1792 ساخته شد در مدل اولیه تیغه آن انحنا داشت و وقتی بر روی چند جسد آزمایش شد مشخص شد که تیغه در قطع گردن با مشکل مواجه است.

نقش لویی شانزدهم در ساخت گیوتین

تاریخ می گوید لویی شانزدهم که پادشاه وقت فرانسه بود علاقه وافری به مهندسی داشت و خودش هم مجوز ساخت گیوتین را صادر کرده بود وقتی از گیوتین روند ساخت آن را جویا شد و فهمید که به مشکل خورده اند خودش پیشنهاد داد که تیغه گیوتین حالت مثلثی داشته باشد و با پیشنهاد او چرخه ساخت گیوتین کامل شد و اولین شخصی هم که با گیوتین اعدام شد شخصی به نام نیکلاس ژاک پلیته بود که در سال 1972 اعدام گردید.

انقلاب همزمان با گیوتین سازی گیوتین

همان زمان که دکتر گیوتین و توبیاس اشمیت و سانسون مشغول ساخت گیوتین بودند انقلاب فرانسه آغاز شده بود و کشمکش های انقلاب چند سال به طول انجامید تا این که ژاکوپن ها 1793 حکومت را به دست گرفتند و این جا بود که گیوتین تبدیل به ابزار قدرتمندی برای اعدام و سرکوب مخالفان گردید. شاید بتوان گفت گیوتین در انقلاب فرانسه از همه بیشتر فعالیت کرد و سرهای بسیاری را از بدن جدا کرد. از جمله این سرها ، سر لویی شانزدهم بود همان شخصی که دستور ساخت گیوتین را داده بود و حتی ایرادات مهندسی آن را هم برطرف کرد. او در 21 ژانویه 1793 در میدان انقلاب پاریس اعدام شد.

انقلاب فرانسه یا انقلاب گیوتین

تاریخ انقلاب فرانسه با گیوتین عجین شده است و وقتی تاریخ را بخوانید از اعدام و گیوتین منزجر می شوید و شاید همین دوره از تاریخ فرانسه است که همه اروپایی ها را به این جا رسانده است که اساسا با مجازات اعدام مخالفت کنند. در واقع جنبش های بزرگی که ضد مجازات اعدام در اروپا شکل گرفت واکنشی به اتفاقاتی بود که در انقلاب فرانسه روی داد و مهمترین وسیله اعدام در آن زمان گیوتین بوده است.

پرکارترین موجود فرانسه

گیوتین وقتی اولین محکوم را اعدام کرد دکتر گیوتین شاید خوشحال بود که خدمت بزرگی به جامعه فرانسه کرده است اما گفته می شود در محافل فرانسوی مردم با شعری طعنه به دکتر گیوتین می زدند که دستگاه آدم کشی ساخته است آنقدر این طعنه ها زیاد شد که دکتر گیوتین مجبور به ترک پاریس شد و به همان حرفه طبابت در نقطه ای دور دست در فرانسه برگشت. البته برخی می گویند خود او هم با گیوتین به قتل رسید ولی ظاهرا این واقعیت ندارد و گیوتین به عمر طبیعی درگذشت او بعدها همچنان به تلاش برای سلامت جامعه در لباس پزشکی ادامه داد حتی گفته می شود در مقابله با آبله یکی از بیماری های شایع آن روز تلاش های فراوانی کرد.

آخرین اعدام با گیوتین

مجازات با گیوتین تا دو قرن در فرانسه ادامه داشت و گفته می شود آخرین فردی که با گیوتین در فرانسه اعدام شد مردی متجاوز به یک دختر در سال 1977 به نام حمیده جندویی بود و بعد از آن گیوتین به موزه تاریخ پیوست. آیا گیوتین نباید اختراع می شد؟ آیا اختراع یک دستگاه اعدام برای جلوگیری از شکنجه محکومان کار درستی بود؟ گیوتین اگر چه خیرخواهی کرد اما اختراعش نه نام نیکویی از او به جا گذاشت و نه خود بهره چندانی از آن برد.