هوشمندسازی شهر،کابوس بزرگ متخلفان

شهر هوشمند نیازمند اجرای چه پروژه‌هایی است؟ هوشمندسازی چه مشکلاتی را حل خواهد کرد؟ آیا هوشمند سازی می‌تواند مانع تخلفات شهری شود؟ آیا هوشمندسازی می‌تواند جلوی دزدیده شدن المان های شهری را بگیرد؟ آیا هوشمندسازی می‌تواند به کابوس متخلفان شهری تبدیل شود؟ هوشمند سازی تا چه حد قادر است از اماکن شهری مراقبت کند؟ آیا این پروژه‌ها نیاز واقعی شهروندان را برطرف می‌کند یا اینکه پروژه‌ای فانتزی است؟ این دغدغه موجب شد تا بزرگان صنعت اینترنت اشیا در کلاب هاوسی دور هم جمع شده و موضوع دورهمی کارشناسی خود را به «بررسی پروژه‌های عملیاتی IOT در شهر هوشمند» اختصاص دهند که در ذیل می‌خوانید:

اولویت فراموش شده برنامه استراتژیک

به گزارش ویکی‌تماس، آبایی برنده جایزه WSIS و مدیر عامل سیمرغ سامانه، بر ضرورت تدوین برنامه استراتژیک برای هوشمندسازی در شهرداری اشاره کرد و گفت: من خاطره کوتاهی را نقل می‌کنم. قبل از کرونا که من آخرین سفر اروپایی را به اتریش انجام دادم. در شهر وین به عنوان یکی از برترین شهرهای هوشمند دنیا، جلسه کوتاهی با یکی از مدیران IT شهرداری آن شهر داشتیم. ایشان این صحبت را مطرح کردند که یک برنامه سی و چند ساله برای هوشمندسازی شهر طراحی کرده و نزدیک به 38 هدف را احصا کردند.  مهمتر اینکه تلاش می‌کنند تا این اهداف را تا سال2050 محقق کنند. ایشان گفتند که اولویت‌ها مشخص شده و برنامه مدونی تدوین شده است. یکی از دغدغه‌های آنها، حل ترافیک است. تمام هدف این برنامه‌ریزی این بود که شهروندان به کیفیت بهتری در زندگی دست پیدا کنند. آنها از برنامه خود برای کاهش آلودگی و حل معضل ترافیک خبر دادند. ایشان تاکید داشتند  که در صورت اجرای این برنامه در سال حدود یک درصد ،آلودگی کاهش می‌یابد. شما توجه کنید که وقتی برنامه مدونی وجود داشته باشد در صورت تغییر مدیران، برنامه اجرا شده و به اهداف خود دست پیدا می‌‌کند. در حال حاضر، مشکل ترافیک بسیار حاد شده است. ما این انتظار را داریم که شهرداری اعلام کند که بنا بر پروژ‌ه‌های شهرداری چقدر احتمال پیشرفت پروژه‌ها وجود دارد. من نمی‌دانم که در مجموعه شهرداری آیا برنامه استراتژیک مدون وجود دارد که بر اساس آن حرکت کنند یا خیریا اینکه این کارها بر اساس طرح‌های ارائه شده، انجام می‌شود. اگر آقای مقصودلو به این سوال پاسخ بدهند بسیار خوب است. متاسفانه جایی که می‌توانیم از فناوری استفاده کنیم آن را قطع کرده و بی‌خیال آن می‌شویم.

حلقه مفقوده مدیریت بحران

رحیم از چهره‌های شاخص شهرسازی ضمن توجه به اولویتی به نام مدیریت بحران گفت: در یک شهر هوشمند تمام خدمات از طریق IOT ارائه می‌شود. به همین دلیل می‌توان گفت که ما یک مدلی برای شهر هوشمند در اختیار داریم که می‌توان بر این اساس،شهرها را هوشمند کرد. این پدیده در حال حاضر جهانی است و همه بر این اساس، شهرها را هوشمند می‌کنند. سال 2008 سالی بود که برای نخستین بار تعداد شهرنشینان بر تعداد روستاییان پیشی گرفت. با روند فعلی می‌توان گفت که تا سال 2030 بیش از شصت درصد جمعیت جهان در شهرها زندگی خواهند کرد. حتی این پیش‌بینی هم صورت گرفته که تا سال 2050فرایند مهاجرت به شهرها در آفریقا و آسیا وآمریکای لاتین افزایش بیشترمی یابد. به همین دلیل مقرر شد که پروژه‌های شهر هوشمند در سایر نقاط  جهان اجرایی شود. در حال حاضر با اینترنت اشیا می‌توان بستری فراهم کرد تا شهرهای هوشمند بنا شوند. اینترنت اشیا به شدت مورد توجه معماران و شهرسازان قرار گرفته است. سال 2008 دقیقا همان سالی بود که شهرسازان به اینترنت اشیا توجه ویژه کردند. در این سال،دانشگاهها رشته‌هایی را برای هوش مصنوعی و اینترنت اشیا ابداع کردند. ما باید از مدل‌های کاربردی استفاده کنیم وشهر هوشمند را بنا کنیم. به نظر من بهتر است تا به زیرساختهای شهر هوشمند توجه کرد. در یک شهر هوشمند باید به صورت ویژه به مدیریت بحران توجه کرد. به نظر من ضرورت دارد که به صورت گسترده به مدیریت بحران پرداخت.

جواد رضازاده، موضوع شهر هوشمند را مهمترین دغدغه دانست و گفت: اصولا چه شهری را می‌توان هوشمند دانست. بسیاری سنگاپور را به عنوان یک شهر هوشمند معرفی می‌کنند. البته می‌توان روی بسیاری از پروژه‌های ساخته شده هم بحث کرد.

کنترل تخلف با هوشمندسازی

داورنظری موضوعات اینترنت اشیا در مدیریت شهری را بررسی کرد و گفت: ما باید بحث تئوریک هم انجام بدهیم. در خصوص تاپیک چه کاری را می‌توان در ایران انجام داد و پیش برد. ما در هفته قبل در مورد سه پروژه در تهران صحبت کردیم. در نهایت در مورد موفقیت و عدم موفقیتش بحث کردیم. یکی پروژه ITS بود . موضوع دوم، پروژه پارکینگ حاشیه‌ای بود. سومین پروژه،اتصال 5000 ساختمان به سازمان آتش نشانی بود. عمده چالش این است که سرمایه‌گذار در صورت کارکردن با این مدل تجاری، دچار مشکل و زیاندهی می‌شود.

وی در ادامه افزود:موضوعات دیگری هم قابل بحث است،یکی در مورد آبراهه‌های تهران است که امکان دارد شهر را دچار مشکل کند. در خصوص برق، باید این نکته را مدنظر قرار داد که شهرداری تهران متولی برق در شهر تهران نیست. اما با این حال انتظارزیادی از مدیریت شهرداری در مورد روشنایی وجود دارد. در مقاطعی که مصرف برق به مرز هشدار رسیده و در نهایت کشور دچار قطعی برق می‌شود. در این موارد این انتظار از شهرداری تهران وجود دارد که بتواند کشور را در این مسیر یاری کنند. به منظور کمک به مدیریت برق می‌توان از راهکار IOTبهره گرفت. مزیت این روش این است که به جای اینکه برق یک منطقه به طور کامل از مدار خارج شده و خانواده  دچار مشکل شود،به کمک این تکنولوژی می‌توان زمانی که روی شبکه برق فشار وجود دارد، توزیع برق را مدیریت کرد. موضوع دیگر پسماند است که ما در این مورد دغدغه داریم.

نظری تصریح کرد: IOT در این زمینه می‌تواند به ما کمک کند. بحث دیگر،باغات است که این درختان شناسنامه دارند وبه وسیله سنسور می‌توان  از آنها مراقبت کرد. موضوع دیگر،ساختمان است. تا زمانی که سازمان نظام مهندسی الزامات جدی را بنیان نگذارد. در این صورت خیلی سخت است که بتوان صاحبان ساختمان را مجاب کرد تا IOT را بکار بگیرند. در غیراینصورت موضوع لوکسی است که چندان مورد استقبال قرار نمی‌گیرد. در مورد شهرسازی می‌توان از IOT بهره گرفت تا تخلفات را گزارش کند.

دغدغه مدل تجاری

محسن ابویی در ادامه پروژه‌های شهری را بررسی کرد و افزود: من با آقای داور کاملا موافقم که بتوانیم بحث به سمت اولویت شهر هوشمند،هدایت شود. می‌توان دو اولویت را انتخاب کرد و برروی آن متمرکز شد. تجربیات پروژه‌های شکست خورده را باید مورد بررسی قرار داد تا بار دیگر تکرار نشود. دوستان به درستی به بحث مدل تجاری اشاره کردند. از نظر من پروژه‌های شهری را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد. یک دسته خدماتی است که مشتریان مستقیما خدمات را گرفته و پول آن  را همچون پارکینگ هوشمند و …. پرداخت می‌کنند. این پروژه‌ها به عملیاتی شدن نزدیکتر هستند. دسته دیگر، خدماتی است که شهروند به صورت مستقیم پولی را بابت آن پرداخت نمی‌کند. شهرداری متولی اصلی آن است و از عملیاتی شدن دورتر هستند. البته امکان دارد که شرایط تغییر کند و به دلیل معضلاتی که شهر را تهدید می‌کند شرایطی فراهم شود تا شهروندان خدمات هوشمندی را دریافت کرده و پولی بابت آن پرداخت کنند.

جوادرضازاده پروژه‌ها را دسته‌بندی کرد و گفت پروژه‌ها دو دسته هستند که برخی برای شهرداری درآمد زا بوده و برخی دیگر درآمدزا نیست اما حق شهروندی ایجاب می‌کند که چنین پروژه‌ای وجود داشه باشد. در این موارد حاکمیت باید بودجه‌ای را برای پیشبرد این پروژه اختصاص دهد.

اولویتی به نام درآمدزایی

مجتبی بحث درآمدزایی را بررسی کرد و گفت:  وقتی در مورد پتانسیل بحث می‌شود باید از منظر فرصت و چالش آن را بررسی کرد. در ابتدا باید فرصت و در نهایت باید چالش‌ها مورد بررسی قرار گیرد. مهمترین چالش ما ارائه ای راهکار برای توسعه این روش است. در این جمع همه ما بازیگر بخش خصوصی هستیم. در بسیاری از موارد مدیریت شهری، باید فرصت‌سازی کرده و باتوجه به نیاز شهروندان ، خدماتی را توسط IOT به جامعه ارائه کنیم. اگر اینطور ورود کنیم در واقع فرصت کسب و کاربه کمک فناوری دیجیتال فراهم شده است. بر این اساس یک مدل تجاری ایجاد شده است. دوستان به اولویت‌های متعددی اشاره کردند که می‌توان ظرفیت‌ها را در هریک از این اولویت‌ها بررسی کرد. برخی از اولویت‌ها بر اساس چالش امنیتی و قانونی یا مشکلات سرمایه‌گذاری متوقف شده است. ما نیازمند مدلی هستیم که به همه ابعاد بپردازد. همزمان با اینکه بحث جذاب درآمد را باید در اولویت بررسی قرار داد. درعین حال باید اهداف مدیریت شهری را مدنظر قرار داد. این نکته را باید مورد بررسی قرار داد که این پروژه چه مشکلی را در مدیریت شهری حل می‌کند.

جواد رضازاده تصریح کرد: من برداشتم این است که شرکتها به تصمیم‌گیرندگان راهکار ارائه کنند.

دوران بلوغ شهر هوشمند

مهدی شهر هوشمند را ضرورتی اجباری نامید و گفت: در مورد وضعیت ما در برابر شهر هوشمند، ضرب‌المثل « وقتی نه راه پس داری نه راه پیش ،پس محکوم به مرگ هستید» صدق می‌کند. وضعیت موجود در شهر چهره‌ای بر جا نگذاشته که از الزامات عبور کرده و به سمت عملیاتی‌سازی حرکت کنیم.  واقعیت این است که در تهران و شهرستان‌ها مفهوم شهر هوشمند به بلوغ خود رسیده است. این در حالی است که در پنج سال پیش چنین ادبیاتی وجود نداشت. به عبارتی تمرکز از فاوا خارج شده و و مباحث امروزی‌‎تر رسیده است. به هر حال بحث کیفیت زندگی جایگاه خوبی پیدا کرده است. زیرساختها و خدمات شهری مورد توجه قرار گرفته است. محوریت یکجانبه‌گرایی شهرداری در بحث پروژه‌ها تغییر یافته است. بحث شهروند محوری مورد توجه قرار گرفته است. روی مباحث اقتصادی که در دنیا یک مدل خاص برای آن وجود داشته و تمرکز ویژه‌ی بر روی این موضوع صورت گرفته است. وقتی حرف از شهر هوشمند زده می‌شود. اگر نتوان ترکیب درستی را در ذهن خودمان ایجاد کنیم و به زیست‌پذیری شهری توجه کنیم، در نتیجه پروژه ما شکست می‌خورد. ما بر این باوریم که فناوری نوپدید، مصداق خاص خود را داشته وقتی شما شهر ایووسیتی هانگجو را مشاهده می‌کنید که از ورود تا خروج آن بر مبنای بلاکچین استوار شده است اما با این حال معماری شهری و طراحی شهر و برنامه‌ریزی انسان محور در آن جا دارد.

دغدغه اطفای حریق پارکها

حسام مقصودلومشاور شهرداری تهران ضمن بازشماری دغدغه‌های شهرداری تهران گفت: در شهرداری تهران، از همان ابتدا مقرر شد که ما کاری به شبکه نداشته باشیم و تنها سرویس بگیریم. در مورد اولویت‌ها یک بررسی اجمالی صورت گرفت و از همان ابتدا مشخص شد که فاقد سودآوری اقتصادی هستند. راهکارهای ارائه شده در مورد پارک حاشیه‌ای توجیه اقتصادی ندارد. تهران حداقل 200 هزار جای پارک قابل درآمدزایی دارد. در مورد پارکینگ طبقاتی مواردی اجرا شده است. که این موضوع خصوصی است و ربطی به ما ندارد.

وی در ادامه افزود: در مورد پسماند موضوع پیچیده است. ما در شهر تهران حدال یک و نیم بار برای تخلیه سطل زباله مراجعه می‌کنیم. به همین نصب سنسور توجیه اقتصادی ندارد. در مورد آبیاری هوشمند این قابلیت وجود دارد که پروژه مورد بررسی قرار بگیرد. حتی فراخوانی هم گذاشته شده است.  اخیرا پروژه حریق را بررسی کردیم و فراخوان دادیم تا راهکار ارائه شده مورد بررسی قرار بگیرد. سنسورها باید خیلی دقیق باشند تا با دود کباب و قلیان اعلام حریق نکنند. بحث اپراتوری حریق از ساختمان تا آتش نشانی مطرح بود که شرکت مبین نت برنده شد. در حال انعقاد قرارداد هستیم. البته امکان دارد که اپراتورهای دیگری هم اضافه شوند. این کار نیازمند گذشت زمان است. شرکت مبین‌نت تا شش ماه دیگر کار را استارت می‌زند که اپراتور مانیتورینگ حریق ساختمان نام دارد.

مقصودلو تصریح کرد: مهمترین دغدغه ما در بحث حریق این است که فرد خودش از آتش سوزی خبر نداشته باشد و مدت زمانی باب تلفن زدن به آتش نشانی طول میکشد. حوزه دیگری که تاکنون در مورد آن راهکار دقیقی ارائه نشده است،نگهداشت شهر است. پل و اماکن و المان زیادی در شهر تهران وجود دارد که آسیب دیده یا اینکه مرتب دزدیده می‌شود. سنسورها در مورد نگهداشت پل برای ما بسیار ضروری است. اشیای ارزشمند شهر باید مورد حفاظت قرار بگیرد که در این مورد فراخوانی داده شده است. ما به منظورساماندهی این طرحها مرکزتجربه اینترنت اشیا را در شهرداری راه انداختیم. در ارضی عباس‌آباد ساختمانی را با محوطه اطرافش گرفتیم و در حل تجهیز هستیم تا بتوانیم راهکارهای پیشنهادی دوستان را اجرا کنیم و نقاط ضعف مشخص شود.