آیینهای محرمی؛ نقطه تلاقی گردشگری ایرانی-اسلامی

پیش از این، از گستردگی و تنوع آیین‌ها در کشورمان گفتیم. از عدم وجود تقویمی کامل از همه‌ی این رویدادها و آیین‌ها در مناسبت‌های خاص، از عدم تمرکز بخش متولی تور و تورگردانی، چه در حوزه‌ی تورهای داخلی و چه در حوزه‌ی تورهای ورودی تورهای رویدادمحور و البته عدم سامان‌دهی مناسب اجرای این آیین‌ها در شهرها و روستاهای محل برگزاری، چه به لحاظ معرفی و چه به لحاظ ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز حضور بازدیدکنندگان توسط متولیان امر.
امروز، 8 محرم 1442 هجری قمری است. آیین‌های سوگواری حضرت اباعبدالله(ع) در سراسر کشور، دیگر مثل همیشه برقرار نیست. شیوع کرونا در این دو سال جلوی برگزاری بسیاری از مراسم و آیین‌های مربوط به ایام محرم را در سراسر کشور گرفته است. در همین سال‌های قبل از شیوع کرونا، به مدد حضور گردشگران خارجی در کشور، حضور پررنگ‌تری از توریست‌ها در برخی از مراسم سوگواری بیشتر شناخته‌شده، خصوصاً در استانی مانند یزد به چشم می‌خورد، استقبالی از گردشگران که باعث بررسی بیشتر و حتی گمانه‌زنی‌ها و برنامه‌ریزی‌های مدون‌تری در طراحی این‌گونه از سفر گردیده بود که صد البته نباید به دست فراموشی سپرده شود.
توسعه‌ی گردشگری مذهبی با رویکرد بازدید از آیین‌های مذهبی کشورمان، علاوه بر این‌که می‌تواند عاملی برای تنوع در انواع گردشگری در کشور گردد که خود باعث ایجاد بازارهای جدید نیز می‌شود، می‌تواند دغدغه‌های طیفی را که نگران کم‌رنگ شدن یا آسیب وارد شدن به وجه دین در پی افزایش حضور گردشگران در کشور هستند نیز کاهش دهد. زیر اگر برای چنین تورهایی با فکر و تدبیر طراحی صورت گیرد، یعنی تمام جوانب حضور توریست در محافل عزاداری یا مراسم گوناگون یا مکان‌های مذهبی در نظر گرفته شود، همین تورها و بازدیدها علاوه بر تأمین بُعد صنعتی گردشگری، بُعد صادرات فرهنگی و مذهبی ما را نیز به‌شدت تقویت می‌نماید، چه بسیار داستان‌ها و روایت‌های مستند و واقعی که شنیده‌ایم از تأثیر بر یک فرد خارجی با هر دینی اعم از مسیحی، یهودی و یا حتی کمونیست و لاییک، در پی حضور در یک مکان مذهبی یا یک مراسم دینی که سرآغازی برای تغییراتی گسترده در ادامه مسیر زندگی‌اش شده است.
البته نباید از این موضوع غافل شد که اجرای چنین تورهایی مانند راه رفتن بر لبه‌ی تیغ است. اگر مجریان این تورها و یا راهنمایان آن، اشراف کافی بر بایدها و نبایدهای شرعی و عرفی حضور در چنین مکان‌ها و مراسمی نداشته باشند، یا مراقبت‌های لازم بر رفتار گردشگران لحاظ نکنند، آن‌وقت است که دقیقاً این‌چنین تورها، دستمایه‌ی برخوردها و فشارهای متعددی بر روی صنعت گردشگری کشور را می‌شود، نه فقط برای تورهای مذهبی.
با این همه، نگارنده معتقد است رونق گردشگری مذهبی، آن هم از نوع بازدید و حضور درآیین‌های دینی توسط گردشگران خارجی یا حتی داخلی، با آن‌همه شور و شعور فرهنگ، خصوصاً در همین ایام محرم می‌تواند تا حدود زیادی هم چرخه‌ی اقتصادی صنعت در این ایام را بچرخاند و هم به صدور فرهنگ ایرانی-اسلامی کمک کند.