• ورود / عضویت
  • دعوت به همکاری
سبد خرید / 0 تومان

هیچ محصولی در سبد خرید نیست.

لوگوی تماس
ویکی تماس
  • خانه
  • تلگرافخانه
  • گاگول‌خانه
  • ویکی‌نوشت
  • ویکی‌آمار
  • ورق بزنیم
نتیجه ای حاصل نشد
مشاهده همه نتایج
ویکی تماس
  • خانه
  • تلگرافخانه
  • گاگول‌خانه
  • ویکی‌نوشت
  • ویکی‌آمار
  • ورق بزنیم
نتیجه ای حاصل نشد
مشاهده همه نتایج
ویکی تماس
ویکی تماس مقالات ایران جئوگرافیک

نمدمالی؛ از پشم تا فرش

آتلیه هنری توسط آتلیه هنری
8 مرداد 1400
نمدمالی؛ از پشم تا فرش 1 - 44888
ارسال در واتس‌اپارسال در تلگرام

به‌روایت داستان عامیانه که میان نمدمالان سمنان و مازندران مشهور است، پسر حضرت سلیمان، چوپانی بود که می‌خواست از پشم گوسفند برای بافتن پارچه استفاده کند؛ پس از آنکه چندین بار در برآوردن این آرزو ناکام ماند، دست از کوشش برداشت و از روی ناامیدی، پشم را مشت کوبید و اشک اندوه بر آن ریخت، اشک‌ها به درون الیاف پشم راه یافت و آنها را به‌هم چسباند. آنگاه که پسر حضرت سلیمان دریافت از خیساندن و مالیدن پشم، پارچه برایش ساخته شده است، نخستین نمد ایجاد شد. این افسانه گواه آن است که نمدمالی کهن‌ترین شیوه‌ی شناخته‌شده در بافت است و نمد را می‌توان از کهن‌ترین کفپوش‌های دستباف دانست. نخستین و کهن‌ترین نمونه‌ی باقی‌مانده از نمدهای آسیا با طرح و نقشی شگفت‌انگیز را در کاوش‌های گورکان، از شهرهای بسیار کهن منطقه‌ی پازیریک آلتایی، پژوهشگران روس یافتند که به‌صورت پوشش اسب تزیین شده بود و به 400 تا 500 سال پیش از میلاد تعلق دارد. این نمد در عمق یخ‌ها مدفون شده بود و 5/6 در 5/4 متر اندازه داشت. امروزه ساخت نمد در شمال چین به‌طور گسترده متداول است. 4، 5 سده‌ی پیش یونانیان نمد را به مثابه جنس نوظهور و از مردمان آسیایی یاد گرفته بودند.

 


 

نمدمالی؛ از پشم تا فرش 2 - 44888آنچه نمد را متمایز از فرش می‌کند این است که نمد را نمی‌بافند، بلکه با ایجاد فشار و رطوبت و حرارت، موجب درهم رفتن الیاف پشمی می‌شوند. دو ویژگی جعدیابی و پوسته‌ای شدن پشم، امکان تولید نمد را فراهم می‌کند. پشمی که برای تولید نمد به‌کار می‌رود، پشم بهاره‌ی گوسفند با الیاف بلند است.

  • ابزار کاربردی تولید نمد:

ابزار کار نمدمالی بسیار ساده و محدود است:
قالب نمد: قالب مخصوصی است از جنس حصیر و یا به‌ندرت گونی به ابعاد مورد نظر.
پشم بز: وسیله‌ای برای زدن پشم که بیشتر به صورت نی است.
قالب‌بند: طنابی است که بر سر آن چند تکه نمد بسته شده و برای بستن قالب به دور آن می‌پیچند.
کلک: چهار شاخ بلندی است که به‌وسیله‌ی آن پشم حلاجی‌شده را روی قالب می‌ریزند و پهن می‌کنند. به این وسیله‌ی چوبی که پنجه‌مانند است، پنجک نیز گفته می‌شود.
تکیژ کمون: پشم حلاجی‌شده را روی تکیژ می‌ریزند تا خاک آن جدا شود.
صابون مخصوص
پشم حلاجی‌شده و در صورت نیاز رنگ‌آمیزی شده.

  • طرز ساخت نمد

هر قطعه نمد، به‌طور معمول، یک روزه ساخته می‌شود و نمدمالان اغلب به‌صورت دونفره کار می‌کنند. صبح تا ظهر به حلاجی پشم‌ها می‌گذرد و بعد از ظهر، کار اصلی آغاز می‌شود. به این صورت که ابتدا پشم‌ها را می‌شویند و سپس، پشم‌های شسته‌شده را روی حصیری از جنس نی، خشک می‌کنند. بعد از خشک شدن با چوبی باریک، مانند حلاج‌ها ضربه می‌زنند تا الیاف پشم از یکدیگر جدا و حلاجی شود. بعد از مرحله‌ی حلاجی، پشم را به رنگ‌های دلخواه رنگ‌آمیزی می‌کنند. در مرحله‌ی بعد یک قطعه کرباس را پهن می‌کنند و روی آن قطعه‌ی حصیری را که در اصطلاح قالب می‌نامند، می‌گسترانند. این حصیر مشخص‌کننده‌ی اندازه‌ی نمد است، پشم‌های رنگ‌شده را به‌صورت رشته‌هایی درمی‌آورند و به شکل نقوش گوناگون بر اساس ذهنیات خود شکل می‌دهند. شکل‌ها و نقوشی را که ملهم از طبیعت اطراف‌اند و نمدمالان همانند گنجینه‌ای از پیشینیان خود سینه به سینه به ارث برده‌اند، بر روی حصیر رسم می‌کنند و وقتی نقش‌بندی پایان یافت، پشم حلاجی‌شده‌ی مخصوص متن را به قطر یک سانتی‌متر روی نقوش می‌ریزند. سپس به اندازه‌ی مورد نیاز روی پشم‌ها محلول نیم گرم آب و صابون می‌ریزند و آن را به‌همراه حصیر و کرباس زیرین آن لوله می‌کنند و با طنابی دورش را می‌بندند. به این ترتیب، کار طاقت‌فرسای مالیدن نمد آغاز می‌شود، در این مرحله، ضمن وارد کردن فشار، نمد لوله‌شده را از این سر به آن سر کارگاه می‌غلتانند و هر چند مرتبه، یک بار آن را باز می‌کنند و به آن محلول آب و صابون می‌افزایند تا الیاف بهتر در هم تنیده شوند. چون در ضمن مالیدن نمد، اطراف آن از حدود حصیر فراتر می‌رود، کناره‌ها را تا می‌زنند و روی نمد برمی‌گردانند و بار دیگر نمد را با حصیر و کرباس لوله می‌کنند و عمل مالش را ادامه می‌دهند. برای ورز دادن و مالیدن نمد، پشم لوله‌شده را به جلو و عقب، روی زمین می‌غلتانند. این عمل را با پا و گروهی از نمدمالان با ساعد دست و در حالت خمیده و افتاده روی لوله انجام می‌دهند.
قشر دام‌دار به لحاظ سهولت در فراهم نمودن مواد اولیه‌ی آن بیشتر به ساخت این دست‌بافته اهتمام ورزیده‌اند. مردم مناطق سردسیر از این دست‌بافته برای ساخت انواع کفپوش و بالاپوش و حتی پوشش سکونت‌گاه‌ها مخصوصاً در بعضی از خانه‌های متحرک عشایری بهره می‌برند. علاوه بر این، از نمد برای ساختن زیرانداز، کیسه‌ی خواب، انواع کلاه‌ها، جلیقه، کمربند، فرجی چوپان، جلیقه‌ی بلند، تیغ بر، زین اسب و… استفاده می‌شود.

  • نمد ویژگی‌هایی دارد:

نمدمالی؛ از پشم تا فرش 3 - 44888رطوبت را از خود عبور نمی‌دهد.
عایق بسیار مناسبی برای سرما و گرما و صدا است.
از استحکام قابل ملاحظه‌ای بهره می‌برد و طول عمر زیادی دارد.
تا حد قابل توجهی انعطاف‌پذیر است.
ابزار تولید نمد ساده، محدود،ارزان و در دسترس است.
زیرانداز‌ها، پوشاک و سایر وسایلی که از نمد تهیه می‌شود، نرم بوده و آزاردهنده نیستند.
خاصیت ایمنی (محافظتی) قابل توجهی دارد، نیش گزندگان و چنگ و دندان درندگان در آن کارگر نیست.
امروزه در شهرکرد و شهر چناران در استان خراسان رضوی، و برخی شهرهای دیگر نمدمالی فعالیت دارد و برخی نمدمالان از دستگاهایی برای تولید نمد استفاده می‌کنند. نمدمالی در مناطق روستایی علی‌آباد کتول، سمنان، گنبد کاووس، کلاله، آق‌قلای گلستان، روستاهای مازندران، سبزوار و قوچان خراسان رضوی و استان لرستان و بندرترکمن و شهرستان اقلید نیز رواج دارد. طرح و نقوش نمد ترکمنی از بی‌نظیرترین نقوش از جهات تنوع و تعدد در هنرهای سنتی کشور به‌شمار می‌رود. نمد ترکمن از انواع مهم و معروف نمد ایرانی بوده که در ترکمن‌صحرا به آن «کچه» گفته می‌شود. ترکمن‌ها به نمدمالی «کچه باسماق» می‌گویند و آن را به‌منظور پوشش اسب، زین و پوشاندن دیوارهای آلاچیق استفاده می‌کنند. کچه‌های تیره برای فرش کردن کف و دیوار آلاچیق نیز به‌کار می‌رود و این نوع، گاهی دارای نقش‌های تزیینی نیز می‌باشند. بهترین نمد ترکمن مربوط به قوم یموت است و هم‌اکنون نیز بیشتر در مناطق یموت‌نشین رواج دارد، زیرا پرورش و نگهداری گوسفندان نیز در این خانواده‌ها مرسوم است. به دلیل اینکه تولید نمد نیاز به قدرت بدنی فراوان دارد، در بیشتر نقاط ایران، نمدمالی توسط مردان انجام می‌شود؛ اما نمد ترکمن را صرفاً زنان تولید می‌کنند.
نمدمالی کوهستان بیشتر در روستاهای کوهستانی شهرستان‌های گرگان، رامیان، علی‌آباد کتول و مینودشت رواج داشته و در این مناطق به نمد «لمد» گفته می‌شود. قطع و اندازه‌ی تولیدات نمدی استاندارد نیست و بستگی به درخواست متقاضی دارد. نمد ترکمنی به شکل منحنی است و نحوه‌ی اندازه‌گیری آن به وسیله‌ی وجب دست که در ترکمن به قاریش معروف است انجام می‌گیرد.
نمدمالی در میان عشایر کرد رواج دارد. نمد‌مالی در کرمانشاه پیشینه‌ای طولانی دارد که تا 10 هزار سال نیز برآورد شده است. در هنر نمدمالی کرمانشاه، نقوش سنتی و اصیل بر روی قطعات نمدی ایجاد می‌شود. از جمله طرح‌های مرسوم مورد استفاده در نمد می‌توان به شمشیر، تپانچه، بزکوهی، گل ترنج، جقه شاهی، کله قوچی، مرغ، گل، بته‌زین، گنشک، گل نیلوفر و… اشاره کرد. برای ایجاد این نقوش بیشتر از رنگ‌های سیاه، سفید، کرم، سبز، سرخ، قهوه‌ای و همچنین پشم خودرنگ استفاده می‌شود. در میان نمدمالان کرمانشاهی، 75 نوع کلاه نمدی تولید می‌شود. در سال 1391 نمدمالی کرمانشاه در جریان برگزاری هفتمین اجلاس سراسری شورای سیاست‌گذاری ثبت آثار معنوی کشور در شهر شاهرود، در فهرست میراث معنوی مردم ایران ثبت شد.

مرتبط با این نوشته

مدیر عامل بانک ایران‌زمین تاکید کرد: ضرورت تغییر زاویه دید از محصول‌گرا بودن به مشتری و خدمت‌رسانی با کیفیت

مدیر عامل بانک ایران زمین خبر داد؛ بازار منطقه ای در اختیار بانک ایران زمین قرار گرفت

11 مرداد 1401
رونمایی از آخرین اثر مرحوم کریمخانی در تیتراژ «مهلا»

رونمایی از آخرین اثر مرحوم کریمخانی در تیتراژ «مهلا»

11 مرداد 1401
  • تلگرافچی

وقتی کمپانی ها در آستانه ورشکستگی بودند

  • 29 اسفند
  • 23:00

«حالت سگ» و «حالت کمپ»در آپدیت جدید تسلا

  • 29 اسفند
  • 20:00

ورود با ۳ تریلیون دلار دارایی به متاورس

  • 29 اسفند
  • 19:00

جمع آوری 200 میلیون دلار توسط تیم سابق Diem

  • 29 اسفند
  • 18:00

ماشین های سوپر اسپرت های لوکس در NFT

  • 29 اسفند
  • 17:00

اینستاگرام به زودی NFT ها را اضافه می کند

  • 29 اسفند
  • 14:00

Gmail های خود را راحت تر ارسال کنید

  • 29 اسفند
  • 13:00

خرید فیلم برنده جشنواره ساندنس توسط آمازون

  • 29 اسفند
  • 11:00

رصد پیشرفت تحصیلی دانش آموزان با گوگل

  • 29 اسفند
  • 10:00

خیز بلند امریکن اکسپرس در متاورس و NFT و Web3

  • 28 اسفند
  • 22:00
بارگذاری تلگرافچی بیشتر ...
مدیر عامل بانک ایران‌زمین تاکید کرد: ضرورت تغییر زاویه دید از محصول‌گرا بودن به مشتری و خدمت‌رسانی با کیفیت
رپورتاژ

مدیر عامل بانک ایران زمین خبر داد؛ بازار منطقه ای در اختیار بانک ایران زمین قرار گرفت

11 مرداد 1401
رونمایی از آخرین اثر مرحوم کریمخانی در تیتراژ «مهلا»
رپورتاژ

رونمایی از آخرین اثر مرحوم کریمخانی در تیتراژ «مهلا»

11 مرداد 1401
صعود تاریخی هندبال ایران به جمع ۱۶ تیم برتر جهان با حمایت ایرانسل
رپورتاژ

صعود تاریخی هندبال ایران به جمع ۱۶ تیم برتر جهان با حمایت ایرانسل

11 مرداد 1401
پیش‌نویس خودکار
رپورتاژ

فراخوان ششمین دوره سوگواره عکاسی “محرم ایران زمین” در قاب تصویر

10 مرداد 1401
اطلاعیهٔ ایرانسل دربارهٔ آخرین تبعات آتش‌سوزی در حوضچهٔ ارتباطی شرکت مخابرات ایران
رپورتاژ

اطلاعیهٔ ایرانسل دربارهٔ آخرین تبعات آتش‌سوزی در حوضچهٔ ارتباطی شرکت مخابرات ایران

10 مرداد 1401
ویکی تماس

چاپاریه ویکی تماس

سکوئی که انتشار محتوای ارزشمند و مطمئن الکترونیکی به زبان شیرین فارسی را ، به شکیل‌ترین شکل ممکن در فضای دیجیتالی ممکن و علاوه بر آن رویکرد ایجاد نگاه و نسل جدید تولید و انتشار مجلات اینترنتی را امکان ‌پذیر نموده است.

گزیده مطالب ماه گذشته

مطلبی در دسترس نیست

ویژه نامه های ویکی تماس را مستقیما در ایمیل خود دریافت کنید.
عضویت در خبرنامه، به منزله پذیرش شرایط عضویت می‌باشد.

logo-samandehi
SHOA@h56.png
لوگوی سیمرغ سامانه - بنفش
  • نقشه سایت
  • حریم خصوصی

قدرت گرفته از سیم‌سا ویکی | نسخه 6.1 - وابسته به گروه فناوری اطلاعات و ارتباطات سیمرغ سامانه
© ۱۳۹۷-۱۴۰۰ تمامی حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به شرکت تولید محتوای الکترونیکی سیمرغ (تماس) می باشد.

نتیجه ای حاصل نشد
مشاهده همه نتایج
  • ویکی تماس
  • تلگرافخانه
  • گاگول خانه
  • ویکی‌نوشت
  • ویکی‌آمار
  • ورق بزنیم
  • ورود
  • سبد خرید

قدرت گرفته از سیم‌سا ویکی | نسخه 6.1 - وابسته به گروه فناوری اطلاعات و ارتباطات سیمرغ سامانه
© ۱۳۹۷-۱۴۰۰ تمامی حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به شرکت تولید محتوای الکترونیکی سیمرغ (تماس) می باشد.

خوش آمدید!

لطفا از طریق فرم زیر به حساب کاربری خود وارد شوید

گذرواژه را فراموش کرده‌اید؟

بازیابی گذرواژه

لطفا جهت بازیابی گذرواژه، نام کاربری و یا ایمیل خود را وارد نمائید.

ورود
ورود ×
  • (+98) ایران

ورود / عضویت

ثبت نام در سامانه حساب همگام تماس

Add New Playlist