…قصد سفر که در بهار می‌کنی، به‌یاد داشته باش هم‌مسیر عطر طبیعت شوی. انتخاب با توست؛ با عطر بهارنارنج راهی شیراز شوی یا با رایحه‌ی گل محمدی راهی کاشان. دل به نسیم گل‌های سبلان در اردبیل بدهی یا قدم در کوه‌های گیلان برای دیدن سوسن چلچراغ بگذاری؛ اصلاً بیایید چشمان‌مان را ببندیم، حافظیه را از روی استشمام عطر بهارنارنج باغات مرکبات مسیریابی کنیم؛ سخت است وقتی عطر بهارنارنج با بوی شب‌بوها و پیچ امین‌الدوله ترکیب شده باشد، اما شدنی است. چشم‌ها را باز نکنید، بیایید دیگ‌های گلاب را هم با بوی گل محمدی در قمصر بیابیم. یادمان نرود به محلات، شهر گل هم باید سری بزنیم، عجب ترکیبی مناسبی؛ سفر به قصد استشمام طبیعت، فصل بهار را در ایران باید این‌گونه سیر کرد. تنوع طبیعی و تعداد بالای دشت‌ها، مراتع و جنگل‌ها که پوشش گیاهی منحصر به‌فردی را شامل می‌شود، در استان‌های مختلف نوع متفاوتی از گردشگری را سبب می‌شود. سبکی از سفر که برعکس انواع دیگر با عکس، ویدئو و به‌صورت مجازی قابل تجربه نیست؛ در این نوع سفر، شما حتماً باید در محل حاضر باشید تا با تک تک سلول‌های بدن‌تان عطر بالاکشیده را با مزه‌ی طبیعت بچشید تا مست شوید و مستی کنید…

سند فرمان مشروطه؛ از نارضایتی عمومی تا فرمان مشروطه

رقیه آقابالازاده

…انقلاب ۱۹۰۵ روسیه، نه‌فقط تأثیر سیاسی مهمی در ایران نهاد، بلکه تأثیر اقتصادی هم گذاشت و قیمت کالاهای اساسی از قبیل گندم و شکر افزایش یافت. به‌دنبال کاهش واردات قندوشکر و نیز تجدید نظر حقوق گمرکی به نفع روس‌ها، گروهی از صرافان و بازرگانان، مغازه‌های خود را بستند و خواهان برکناری نوز و تعهد دولت به بازپرداخت بدهی‌های خود به آنان شدند. مخالفت تجار به همراهی مردم و سلسله اعتصاب‌هایی منجر شد؛ نخستین اعتصاب در اسفند ۱۲۸۳ش و در محرم ۱۳۲۳ق بود. مظفرالدین‌شاه در آستانه‌ی سومین سفر خود به اروپا بود، مردم درخواست برکناری مسیو نوز را داشتند، در این زمان، محمدعلی‌میرزا به معترضین قول داد بعد از بازگشت شاه شخصاً مداخله کرده و موجبات اخراج نوز را فراهم خواهد آورد. در این زمان بود که در کرمان میان کریم‌خانیان (شیخیان) و متشرعان اصولی اختلافاتی درگرفت، ظفرالسلطنه، حاکم تازه‌منصوب کرمان دستور فلک زدن چند تن از روحانیان را داد که این عمل خشم مردم را برانگیخت. این خبر به تهران رسید، مردم بار دیگر اعتراض کردند، علاءالدوله حاکم تهران از تجار خواست قیمت اجناس را کاهش دهند، آنها مسائل داخلی روسیه را دلیل گرانی اجناس عنوان کردند، اما علاءالدوله نه‌تنها اقدامی صورت نداد، بلکه دستور داد دو تن از تجار معروف سیدهاشم و سیداسماعیل را در بازار تهران فلک بزنند. بازاریان در اعتراض به این اتفاق در مسجد شاه جمع شدند و خواستار عزل حاکم تهران شدند…

کتیبه چشمه علی؛ سنگ نگاره تاریخی راگا

محمد حقیقی

…سنگ‌نگاره‌ی فتحعلی‌شاه قاجار در پارک چشمه‌علی شهرری واقع شده است. فتحعلی‌شاه در زمان پادشاهی خود به نگارگری و سنگ‌نگاری علاقه‌ی زیادی داشت؛ تا جایی که برای نشان دادن قدرت و اقتدار خود تصمیم گرفت به شیوه‌ی پادشاهان ایران باستان، حکاکی نقش برجسته‌ای بر کوه انجام دهد. در ایران بعد از اسلام، برای اولین بار حجاری نقش شاه در کوه به دستور فتحلعی‌شاه انجام شد، نقش شاه بر تخت نشسته، مشابه نقش برجسته‌ی بهرام دوم در سراب بهرام است. در این سنگ‌نگاره، فتحعلی‌شاه با نشان فرمانروایی یعنی یک سایه‌بان و یک باز شکاری، به‌همراه شانزده تن از پسرانش به‌نام‌های: نواب اشرف والا نایب‌السلطنه، نواب حسن‌علی میرزا (والی تهران)، نواب محمد تقی میرزا، نواب والا محمد ولی میرزا (والی خراسان)، نواب حسینعلی میرزا، نواب محمد ظهیرمیرزا، نواب اماهوری میرزا، نواب اشرف والا (خسرو)، نواب شیخ‌علی میرزا، نواب حیدرقلی میرزا، نواب عبدالله میرزا، نواب اشرف والا بهمن میرزا، نواب کامران میرزا و نواب موچول میرزا نقش شده است. در این نقش برجسته، دو کتیبه قرار دارد؛ در کتیبه‌ی اول یک قصیده و ترکیب‌بند از میرزا حسین عندلیب است که کتیبه‌ی اصلی این نقش برجسته به‌شمار می‌رود…

بهشت پنهان لمزان؛ تنگه بنو لمزان هرمز

رباب آقابالازاده

…شهر لمزان، مرکز بخش مهران شهرستان بندرلنگه است. این شهر در استان هرمزگان و در جنوب کوه ببیان و زیر کوه روستای کنچی واقع شده است. لمزان از جنوب به رودخانه‌ی مهران، از غرب به خص و کنارزرد و از شرق به پُدُل منتهی می‌شود. بندرلنگه تا لمزان ۱۳۰ کیلومتر فاصله دارد. لمزان شهر کوچکی است که در مسیر دژگان بستک و ۹۰ کیلومتری شرق شهر بستک قرار دارد. راه کوه خرد بستک از پاسگاه ژاندارمری مهران از جاده‌ی آسفالت بندرلنگه جدا شده و در جاده‌ای سواره‌رو (این راه قبلاً خاکی بوده است) در جهت شرق به سمت لمزان می‌رسد. این شهر تا بندرعباس نیز ۱۸۰ کیلومتر فاصله دارد…

گاه نامه ویکی تماس شماره 143 - ویکی ایران 1 - 58700

مجله اینترنتی ویکی تماس

شماره 143 – ویکی ایران
نسخه کامل گاه‌نامه را از اینجا تهیه نمائید

3 بعدی ورق بزنید

خرید نسخه PDF

گلاب گیری کاشان؛ مراسمی در فصل بهار با عطری ناب

الناز درویشی

…کاشان در فاصله‌ی ۲۴۴ کیومتری تهران در شمال استان اصفهان و در میان کوه‌های کرکس نطنز و کویر مرکزی ایران واقع شده‌ و دارای اقلیم کوهستانی و کویری است؛ این ویژگی باعث شده تا هم‌زمان آب‌وهوای متفاوتی را در مناطق اطراف آن مشاهده کنیم. مناطق کویری در بخش شمالی و شرقی و هوایی کوهستانی در بخش جنوبی و غربی آن قرار دارد.این شهر تاریخی که برخی از صاحب‌نظران معتقدند که اولین شهر و سکونت‌گاه انسان در ایران بوده است، علاوه بر تمام جاذبه‌های به‌اختصار ذکرشده، کاشان در دل کویر با ۲۷۰۰ هکتار مزرعه‌ی گل‌محمدی، بزرگ‌ترین تولیدکننده‌ی گل‌محمدی و گلاب می‌باشد. از این‌رو، هر سال حدود یک ماه در فصل بهار، از نخستین روزهای اردیبهشت تا اواسط خرداد، میزبان گردشگرانی است که برای دیدن مراسم سنتی گلاب‌گیری به این خطه جذب می‌شوند. مهم‌ترین ویژگی این مراسم برای گردشگران خارجی و داخلی، شیوه‌ی سنتی گلاب‌گیری و مراسم ویژه‌ی آن است…

آسباد‌ها‌ی نشتیفان؛ شاهکار مهندسی ایرانی

منا هاشمیان

…در روزگارانی که هیچ نیروی خاصی برای رفع نیاز‌های اولیه‌ی بشر وجود نداشت، انسان‌ها با مهار باد و استفاده از آن جهت آرد کردن گندم، نیازهای روزمره‌ی خود را تأمین می‌کردند. پیشینه‌ی ساخت آسیاب‌های بادی در ایران به دوره‌ی باستان می‌رسد؛ اما سابقه‌ی ساخت آسیاب‌های نشتیفان به دوره‌ی صفوی برمی‌گردد. این اثر تاریخی در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است و به‌دلیل ویژگی تاریخی و منحصر به فردی که دارد در انتظار ثبت در فهرست جهانی یونسکو قرار گرفته است.در شهر نشتیفان، در حال حاضر، ۳۴ آسباد وجود دارد که منظره‎ی زیبایی را خلق کرده است. مهم‌ترین آسباد شهر، مرمت و بازسازی شده و در حال حاضر ۵ آسیاب فعال دارد و برای آسیاب کردن گندم از آن استفاده می‌شود. این آسبادها در کنار یکدیگر بر فراز تپه‌های شهر و مشرف به گورستانی باستانی قرار دارد که از حداکثر مقدار انرژی باد بهره‌ می‌بردند. سیستم طراحی و ساخت آسباد‌ها در عین سادگی، کارایی فوق‌العاده‌ای داشته و نیروها‌ی طبیعی را بدون صرف هزینه، به‌کار می‌گرفته و هیچ‌گونه آلودگی هم برای طبیعت ایجاد نمی‌کرده است…

حصیربافی؛ هنری از جنس طبیعت در ایران

زهرا زند

…حصیربافی، یکی از صنایع دستی و فعالیت‌های خانگی در بسیاری از مناطق از جمله: استان‌های سیستان و بلوچستان، خوزستان، کردستان، هرمزگان، بوشهر، خراسان، کرمان، یزد، فارس، مازندران، گیلان، آذربایجان شرقی و تهران به‌ویژه مناطق شمال و جنوب کشور به‌دلیل در دسترس بودن و ارزان بودن مواد اولیه است. این هنر در کشورهای دیگری از جمله آفریقا و جنوب شرق آسیا نیز رایج است. بافت حصیر با دست در مناطق مختلف ایران بسته به نوع مواد خام در دسترس با یکدیگر متفاوت است؛ به‌طور مثال، در جنوب ایران از الیاف نخل خرما و در شمال از ساقه‌های برنج و گندم استفاده می‌کنند. از سوی دیگر، نوع کاربرد لوازم تولیدی، بسته به نیاز اهالی آن منطقه از نظر شکل و اندازه تفاوت دارد. همچنین رنگ اشیا نیز بستگی به رنگ طبیعی مواد اولیه‌ی آن‌ها دارد؛ البته در مواردی برخی از رشته‌ها را رنگ‌آمیزی می‌کنند. برگ درختانی مانند نخل، برگ و ساقه‌ی انواع نی، تَرکه و شاخه‌های نازک درختانی مانند بید، ساقه‌ی گندم، برنج و امثال آن، نخ و انواع رنگ‌زاها می‌باشد…

محراب مدرسه‌ امامیه‌ اصفهان؛ از مدرسه امامیه تا موزه متروپولیتن

شقایق فتحعلی زاده

…این مدرسه از آثار معماری دوره‌ی ایلخانی در ایران است. ساختمان بنا دو طبقه است که پلانی مستطیل‌شکل دارد و ۴ ایوانی اجرا شده است. در ایوان جنوبی، شبستانی گنبد‌دار وجود دارد که تمام خصوصیات یک مسجد را نیز داراست. این بنا دارای دو طبقه است که حجره‌های فوقانی و تحتانی دورتادور صحن را در بر گرفته است. تزیینات بنا شامل کاشی‌کاری‌های رنگارنگ، مقرنس و کتیبه است. رنگ لاجوردی که نمادی از تزیینات دوره‌ی ایلخانان مغول است، در این بنا به چشم می‌خورد. هرکدام از ایوان‌های چهارگانه‌ی این مدرسه، با کتیبه‎‌هایی به خط بنایی تزیین شده است. این کتیبه‌ها شامل سوره‌هایی از قرآن مجید، مطالبی درباره‌ی اصحاب حضرت رسول(ص) و احادیث مذهبی است. مهم‌ترین بخش این مدرسه از نظر کاشی‌کاری، ایوان و گنبد جنوبی آن است. نام کاشی‌کار این قسمت، شیخ عمر است. محراب مدرسه زیباترین بخش این بنا را تشکیل می‌داده است. این محراب باشکوه، در واقع از کنار هم گذاشتن تعداد بسیاری کاشی لعابی با طرح‌های پیچیده و منحصربه‌فرد و نوشته‌هایی به زبان عربی به‌وجود آمده است…

زین‌سازی؛ هنری که نباید میگذاشتیم فراموش شود، اما شد

الهام مشتاق

…در دنیای حکاکان چرم، حکاکی چرم زین، حکم دکترا در رشته‌های دانشگاهی را دارد و الکی دست هر کسی نمی‌دهند. از زیبایی بی‌نظیر آن در مقالات بعدی، به‌طور مفصل برای‌تان شرح خواهم داد. اما در این‌جا و به‌طور خلاصه و ساده بگویم که در دوران پادشاهی باشکوه هخامنشی، ما مدارکی تصویری دال بر استفاده از زین اسب نداریم و بعید هم می‌دانیم که ساخت زین اسب مربوط به هنر ایرانیان باشد و با پوزش از ایران‌دوستان، احتمالاً منشأ این هنر را باید به تمدن میان‌رودان نسبت بدهیم. آن‌هم نه سومریان و بابلیان؛ بلکه این آشوریان جنگاور بودند که در چهار هزار سال پیش از میلاد، اولین شکل‌های زین و یراق را به اسباب اسب‌های‌شان اضافه کردند و کم‌کم شکل زین و یراق و دهانه، نشان‌دهنده‌ی مقام و منصب صاحب اسب شد.سر یک اسب در یکی از مینیاتورهای ایرانیمربوط به یکی از دست‌نوشته‌های مثنوی مولویدر طی جنگ‌های بین ایران و آشور بود که اُسرا و تجار و صنعتگران، این شاخه از هنر را به ایرانیان آموزش دادند و آهنگران و دباغان و صنعتگران ایرانی نیز شروع به ساخت این افزار برای حفظ سوارکار و اسب کردند…