در سال ۲۰۱۸ شاهد افزایش چشم‌گیر انتقاد‌های ضد توریست در سراسر اروپا بوده‌ایم. مردمان محلی اعتقاد داشتند که افزایش گردشگری، تأثیرات نا‌خوشایندی بر زندگی آنان و محیط اطراف‌شان داشته است. شهر‌های بزرگ و گردشگر‌پذیر، در‌صد‌د اجرای سیاست‌هایی بودند تا بتوانند میزان آثار مخرب توریست‌ها بر زندگی مردمان محلی را کاهش دهند؛ اما عملی شدن این سیاست‌ها به استقبال خوب گردشگران و مسئولیت‌پذیری آنان نیز بستگی دارد.برای مثال، در همان سال، شورای جهانی مسافرت و گردشگری (WTTC) کمپینی راه‌اندازی کرد تا شیوه‌های پایدار و مفید در صنعت گردشگری را میان مسافران ترویج دهد. مدیر تحقیقاتی WTTC اعلام کرد که هدف از این کمپین، ایجاد حس مسئولیت در مسافران در برابر رفتار و عمل خود در مقصد بوده است. این کمپین باعث شد تا گردشگران به ایده‌هایی برای کاهش تأثیرات مخرب خود در مقصد دست یابند.شاید خیلی راحت‌تر از آنچه که باید باشد، عنوان گردشگر را به خود و دیگران نسبت می‌دهیم، عنوانی که اصطلاحاً در لغت به‌درستی می‌توان به هر کسی که به هر مقصدی با نیتی مشخص سفر می‌کند اطلاق کرد، اما آیا درواقع به همان هر کسی می‌توان با دید گردشگر نگاه کرد؟…

جشن خرمن؛ جشنی به شکرانه خیر و برکت و نمادی از همدلی

الناز درویشی

…جشن خرمن، بنابر یک سنت قدیمی، در زمان برداشت برنج و گندم برگزار می‌شده است. این آیین امروزه هم در شهرهای شمالی ایران، در دو استان مازندران و گیلان و همین‌طور در برخی از شهرها و روستاهای غربی ایران همچنان برگزار می‌شود.فرایند کاشت، داشت و برداشت دانه‌ها که در گام نخست تولید برکت، دوم پروردن آن، و در انتها درو کردن دانه و رسیدن به محصول است. این فرایند سه مرحله‌ای، همکاری انسان، حیوان، زمین و باران را می‌طلبد و در پایان، زمانی که محصول به بار می‌نشیند، مستلزم همه نوع شادمانی برای سپاس از این برکت الهی است. جشن خرمن با همین شادی معنوی آغاز می‌شود. این جشن برای مردمی که احترام بسیاری برای حاصل این دانه‌ها که برنج و گندم است قائل‌اند، جایگاه ویژه‌ای دارد. در مورد فلسفه‌ی این جشن باید گفت دروگران در هنگام کار و پیش از خرمن کردن محصول خود، به رهگذرانی که از کنار مزرعه‌ی در حال درو بگذرد، شادمانه می‌دهند…

دشت شیمبار؛ زمرد بهشتی و جنگلی خوزستان

محمد حقیقی

…شیمبار یا شیرین‌بهار، دشتی سرسبز در شمال‌شرق خوزستان و در مسیر جاده‌ی مسجد سلیمان به شهرکرد (مرز میان استان خوزستان و چهارمحال و بختیاری) است. شیمبار جزو شهرستان اندیکا و در یک‌صد کیلومتری مسجد سلیمان قرار دارد. معنی شیمبار به‌طور دقیق مشخص نیست، ولی احتمال‌های زیادی در مورد معنی شیمبار گفته شده است. معنای احتمالی آن شیرین‌بهار ذکر شده و معنی محتمل دیگر، جای بار انداختن شوم (شیم+بار) می‌باشد. این دشت سبز، مسیر اصلی کوچ عشایر بختیاری از مناطق گرم خوزستان به‌سمت کوهرنگ و زردکوه و مناطق سردسیر چهارمحال و بختیاری است. منطقه‌ی دشت شیمبار پوشیده از درختان بلوط، بادام کوهی، ارزن، بنه (پسته‌ی کوهی) و جاز است. به‌طورکلی، پوشش گیاهی این منطقه را در سه گروه مجزا دسته‌بندی می‌کنند؛ از جمله در بخش کوهستانی این دشت درختان بلوط، در دشت شیمبار درختان و درختچه‌های جاز که بسیار متراکم هستند و در بخشی از دشت، درختچه‌های معطر که تراکم زیاد آن‌ها به نوبه‌ی خود بسیار جالب توجه است. در مرکز دشت شیمبار، تالاب وسیعی با وسعت دو هزار هکتار قرار دارد که ارتفاعات برف گیر للر، کینو، تاراز و منار مانند محافظانی دور تا دور آن را فرا گرفته‌اند و شاید این موضوع زیبایی آن را دوچندان کرده باشد. همین‌طور چشمه‌های فوق‌العاده‌ای را در آن می‌توان دید که با نام‌هایی چون چشمه‌ی سوسن، چشمه‌ی تنگ‌سرد، سرحونی و سرخاب خوانده می‌شوند. این تالاب در مسیر راه پرندگان مهاجری مانند حواصیل، چنگر و کشیم قرار دارد و از این بابت بسیار حایز اهمیت است. سطح تالاب پوشیده از درختان و درختچه‌های خاصی است که باعث ایجاد فضای دلپذیری شده است. آب تالاب از آب‌های سطحی کوه‌های اطراف مانند کوه‌های کینو، تار و للر تأمین می‌شود. آب‌های سطحی، بعد از تالاب مسیر خود را به‌سمت سد شهید عباسپور ادامه می‌دهند. این تالاب زیبا، زیستگاه جانوران مختلفی است…

مسجد خسروشیر؛ از آن شکوه، تنها ایوانی مانده است

شقایق فتحعلی زاده

…شهرستان جغتای، بخش وسیعی از ولایت گویان یا کویان قدیم را در بر می‌گیرد. در گذشته آزادوار مرکز ولایت جوین بوده است. این ولایت، سرزمین یا دشت وسیعی است که دو شهرستان جغتای و جوین امروزی را شامل می‌شود. حیات تاریخی جوین به دوره‌ی اشکانیان می‌رسد. در دوره‌ی اسلامی و به‌ویژه از دوره‌ی طاهریان تا اواخر حکومت خوارزمشاهیان، ولایت جوین از ولایت‌های ربع نیشابور خراسان بوده است. این ولایت در دوران استیلای مغولان بر ایران، در سده‌ی هفتم هجری، تا پایان حکومت صفویان به مرکزیت فریومد، یکی از ولایات خراسان بزرگ بود. مرکز ولایت در دوره‌ی افشاریه به آق‌قلعه منتقل می‌شود و تا پایان دوره‌ی محمدشاه ادامه دارد. از اواخر دوره‌ی حکومت محمد شاه تا اوایل حکومت ناصرالدین شاه حاکمیت به قلعه‌ی قارضی انتقال می‌یابد. در سال ۱۲۲۸هجری، منطقه‌ی گویان چند سالی به تابعیت بجنورد درآمد. جغتای مرکز بخش جوین بود و پنج دهستان نقاب، آزادور، خسروشیر، کهنه و براکوه دهستان‌های این بخش را تشکیل می‌دادند. در سال ۱۳۷۵ منطقه جوین از نظر تقسیمات کشوری به دو بخش جدا از یکدیگر تقسیم شد و تا سال ۱۳۸۶ این منطقه در قالب دو بخش جغتای و نقاب در تابعیت شهرستان سبزوار بود و سرانجام در سال ۱۳۸۶ بخش‌های جوین و جغتای به دو شهرستان مستقل ارتقا یافتند. در تقسیمات کشوری، روستای خسروشیرین در شهرستان تاریخی جغتای واقع شده و خود به تنهایی یادآور سرزمین کهن می‌باشد، بدان‌روی که در نزدیکی این روستا بقایای بر جا مانده از منار مسجد (مسجد خسروشیر) مشهود است. در حال حاضر، از این مسجد فقط دو دیوار جانبی ایوان آن باقی مانده است که یکی از شاهکارهای معماری محسوب می‌شود…

گاه نامه ویکی تماس شماره 171 - ویکی ایران 1 - 58955

مجله اینترنتی ویکی تماس

شماره 171 – ویکی ایران
نسخه کامل گاه‌نامه را از اینجا تهیه نمائید

3 بعدی ورق بزنید

خرید نسخه PDF

موزه آستان قدس رضوی؛ گنجینه ای از آثار ارزشمند در حرم مطهر رضوی

منا هاشمیان

…اولین گنجینه، مجموعه‌ی اشیای سنگی و سفالی است و اولین شیء تاریخی که در بازدید از موزه در مقابل دیدگان قرارمی‌گیرد، سنگ سفید رنگی است که منسوب به سنگ مزار مقدس علی بن موسی‌الرضا است که با نهایت ظرافت از سنگ سفید صابونی تراشیده و ساخته شده است. این سنگ شامل یک متن محرابی در وسط و دو کتیبه در حاشیه به خط کوفی است و در قسمت محرابی شکل، نام بانی آن احمد بن على بن احمد علوی حسینی و نام سازنده، عبدالله بن احمد قره، بر روی آن حکاکی شده است. بیشتر آثار این موزه مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته‌اند. در این بین، آثاری مربوط به قرن هفتم و هشتم، و به‌خصوص آثاری از دوران صفوی و قاجار به چشم می‎‌آید، از جمله کتیبه‌های موجود، کتیبه‌های طلاکاری حرم با خط استاد علی‌رضا عباسی، خوشنویس نامدار دوره‌ی صفوی است که بسیار چشم‌نواز است…

نمدمالی؛ از پشم تا فرش

رقیه آقابالازاده

…به‌روایت داستان عامیانه که میان نمدمالان سمنان و مازندران مشهور است، پسر حضرت سلیمان، چوپانی بود که می‌خواست از پشم گوسفند برای بافتن پارچه استفاده کند؛ پس از آنکه چندین بار در برآوردن این آرزو ناکام ماند، دست از کوشش برداشت و از روی ناامیدی، پشم را مشت کوبید و اشک اندوه بر آن ریخت، اشک‌ها به درون الیاف پشم راه یافت و آنها را به‌هم چسباند. آنگاه که پسر حضرت سلیمان دریافت از خیساندن و مالیدن پشم، پارچه برایش ساخته شده است، نخستین نمد ایجاد شد. این افسانه گواه آن است که نمدمالی کهن‌ترین شیوه‌ی شناخته‌شده در بافت است و نمد را می‌توان از کهن‌ترین کفپوش‌های دستباف دانست. نخستین و کهن‌ترین نمونه‌ی باقی‌مانده از نمدهای آسیا با طرح و نقشی شگفت‌انگیز را در کاوش‌های گورکان، از شهرهای بسیار کهن منطقه‌ی پازیریک آلتایی، پژوهشگران روس یافتند که به‌صورت پوشش اسب تزیین شده بود و به ۴۰۰ تا ۵۰۰ سال پیش از میلاد تعلق دارد. این نمد در عمق یخ‌ها مدفون شده بود و ۵/۶ در ۵/۴ متر اندازه داشت. امروزه ساخت نمد در شمال چین به‌طور گسترده متداول است. ۴، ۵ سده‌ی پیش یونانیان نمد را به مثابه جنس نوظهور و از مردمان آسیایی یاد گرفته بودند…

حلقه‌ قدرت؛ شاهکار زرین هنر ایرانی

منا هاشمیان

…بقایای اسکلت برجای‌مانده، نشان‌دهنده‌ی وضعیت خم‌شده‌ی بدن در درون تابوت و قرار گرفتن دست‌ها به‌صورت ضربدری بر روی سینه بود و حلقه به هنگام به خاک سپردن، در دست چپ وی قرار داشته است که در قسمت بالای سمت راست سینه پیدا شده است. حلقه‌ی طلایی ارجان، به وزن ۲۳۷ گرم و به ارتفاع حدود ۱۶ سانتی‌متر می‌باشد که به‌شکل دو صفحه‌ی مدور مقابل به هم و متصل به یک دسته است که وسط دسته‌ی آن در مقابل دهانه، کمی به‌سمت داخل انحنا دارد. در قسمت بیرونی با پشت حلقه، نقش شیارهای تزیینی قاشقی‌شکل به تعداد ۱۲ عدد دیده می‌شود و در داخل بر روی صفحات مدور نقش دو شیر بال‌دار در طرفین نقش مشبک یک نخل در حالی که روی دو پای خود ایستاده‌اند و یک دست خود را به‌طرف یکدیگر دراز کرده و دست دیگر خود را بر روی نخل قرار داده‌اند، دیده می‌‌شود. در زیر پای شیرها تزیینات پولک‌مانندی در سه ردیف وجود دارد. روی دسته‌ی این حلقه، شیارهایی است که انتهای آن به گلبرگ‌ها‌ی روی حلقه می‌رسد. همان‌طور که گفته شد، بر روی صفحات داخلی حلقه، دوشیر بال‌دار خشمگین در مقام محافظت درخت زندگی که به‌صورت نخل ترسیم شده‌اند، دیده می‌شود. نقش نخل در نقش‌برجسته‌ها و کتیبه‌های آن دوران بیان‌کننده‌ی مفهوم شاهی است و وجود این دو شیر خشمگین بال‌دار که یک دست خود را بر روی نخل گذاشته‌اند، به عنوان حافظان این درخت مقدس، نماد قدرت شاهانه است…

زخمی به عمق انزوا

فاطمه شاه بنده

…به دلیل مضیقه مالی که پس از جنگ جهانی دوم بروز کرد بسیاری از فیلم‌سازانِ اروپایی به ساخت فیلم‌های مستند روی آوردند: آلن رنه، ژرژ فرانژو و اینس واردا در فرانسه و کن راسل در بریتانیا. در بین آثار این افراد مستند شب و مه اثر آلن رنه از منظر سیاسی مستند مهمی به حساب می‌آید و کارگردانان بی‌شماری تصاویر آن را الهام بخش ساخت فیلم‌های داستانی خود که مربوط به جنگ جهانی دوم و اردوگاه‌های کار اجباری است دانسته‌اند.شب و مه مستندی گزارشی است که به بازنمایی یک استثمار اقتصادی در تاریخ می‌پردازد؟ استثمار و بهره‌کشی از بدن‌ها برای کار و کسب درآمد -درآمدی از پوست و استخوان. سوژه در شب و مه نه انسان بلکه اردوگاه است و تن‌های بی‌جان، بدن‌های انسان به اردوگاه‌ هویتِ سرد می‌بخشد. در کار آلن رنه با ترکیب دو زمان و دو لحن روبه‌رو هستیم که زمان اول، اردوگاه پس از جنگ و زمان و لحن دوم، اردوگاه در زمان استثمار را نشان می‌دهد. در تصاویر پس از جنگ فیگور تن‌های انسانی در قاب نیستند تنها اردوگاه‌ها، ساختمان‌ها و حصارها و ابزار زنگ زده‌ای که برجا مانده‌اند در گذر وقت خزه بسته‌ و سبز شده‌اند و انگار سر از دوران سیاهی بیرون آورده و با اکنون موسیقی زندگی بخش «هانس ایسلر» تصویر شده است…