…تقارن زمانی ۲۷ سپتامبر، روز جهانی گردشگری امسال با آغاز به‌کار اکسپوی ۲۰۲۰ دبی که سرانجام پس از یک‌سال وقفه به‌دلیل شیوع ویروس کرونا افتتاح شد را شاید بتوان افتتاحیه‌ای برای از سرگیری فعالیت‌های گردشگری جهان پس از شیوع ویروس کرونا دانست.این روزها کشورهای جهان پس از سپری کردن روزهای سردرگمی در برابر کرونا با واکسیناسیون گسترده، در پی بازگشت به زندگی و فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی خود هستند و اهالی و فعالین گردشگری (به شرط بقا در این صنعت) که حوزه‌ی فعالیت‌شان جزو مشاغل و صنایعی است که بیشترین آسیب‌ها را از زمان شروع این پاندمی متحمل شد، بیش از هر زمان دیگری امیدوار به ازسرگیری گسترده‌ی سفرها هستند.رویداد اکسپو شاید در ادوار گذشته عرصه‌ی عرض اندام کشورهای مختلف به‌واسطه‌ی معماری پاویون‌ها و ارائه‌ی محتوای متعدد در حوزه‌های صنعتی و فرهنگی بوده است؛ اما به‌نظر می‌رسد اکسپوی ۲۰۲۰ دبی کمی متفاوت‌تر از دوره‌های گذشته‌ی این رخداد توسط کشورهای مختلف، عرصه‌ی نمایش توانمندی‌های گردشگری‌شان گردیده است. مهلت شش ماهه‌ای که کشور ما نیز از آن بی‌بهره نیست و به‌عنوان مقصد گردشگری‌ای که دیرتر از بسیاری از مقاصد هم‌سطح خود قرار است از ابتدای آبان‌ماه امسال مرزهای خود را برروی گردشگران خارجی باز کند، حساب ویژه‌ای روی آن باز نموده است…

مهرگان؛‏ جشنی به یادگار از مهر کهن

شقایق فتحعلی زاده

…به‌طورکلی مهر یا میترا با خدای خورشید پیوند دارد که در زبان فارسی به‌معنای «فروغ، روشنایی، دوستی، پیوستگی، پیوند و محبت» است. فلسفه‌ی جشن مهرگان سپاس‌گزاری از خداوند به‌خاطر نعمت‌هایی که به انسان ارزانی داشته و استوار کردن دوستی‌ها و مهرورزی میان انسان‌ها است.جشن مهرگان، مانند جشن نوروز، يادگار حوادثى است که در تاريخِ داستانىِ ايران رخ داده است. برطبق برخی منابع تاريخى، جشن مهرگان مولود پيروزى و غلبه‌ی ملت ايران بر ستمگرى ضحاک است. به روایت شاهنامه فردوسی انگیزه پیدایش جشن مهرگان، پیروزی ایرانیان بر ضحاک ستمگر به‌رهبری کاوه آهنگر است که پس از تلاش و پایمردی فراوان، او را به بند آوردند و فریدون را به‌عنوان رهبر خود برگزیدند…

موزه‌ی پارس؛ نگینی در عمارت کلاه فرنگی شیراز

مناسادات هاشمیان

موزه‌ی پارس، در باغ نظر شیراز واقع شده است. در این موزه اشیایی از دوران پیش از اسلام و دوره‌ی اسلامی نگهداری می‌شود. این موزه در سال ۱۳۱۵ هچری خورشیدی بنا شده و آرامگاه کریم‌خان زند، بنیان‌گذار سلسله‌ی زندیه در این مکان قرار دارد.مکانی که موزه‌ی پارس در آن بنا شده، یکی از مراکز تاریخی شهر شیراز است که به باغ نظر، باغ‌موزه، باغ شاهزاده، عمارت کلاه‌فرنگی، آرامگاه وکیل، عمارت چهارفصل یا باغ حکومتی معروف است. کریم‌خان زند در میان باغ نظر، عمارت هشت ضلعی زیبایی ساخت كه به عمارت کلاه‌فرنگی معروف شد. باغی با سروهای آزاد، درخت‌های نارنج و بنایی با معماری کاملاً ایرانی. این بنا با نظارت مستقیم کریم‌خان در دو طبقه با سقف شیروانی به ارتفاع ۱۴ متر و ۸ سانتیمتر برروی سکویی با ارتفاع ۱متر و ۳ سانتی‌متر از کف باغ ساخته شده است. کریم‌خان این عمارت باشکوه را برای پذیرایی از میهمانان، سفیران خارجی و انجام مراسم رسمی و اعیاد گوناگون ساخت. این بنا را باغ حکومتی نیز می‌گویند؛ بنایی با چهار شاه‌نشین و چهار اتاقک. نقش‌‌های آجری، کاشی‌کاری و نگارگری از ویژگی‎های این بنا است. نمای بیرونی عمارت کلاه‌فرنگی به‌صورت هشت‌ضلعی است با تزیینات کاشی‌نگاره‌های گل و مرغ و در بالای عمارت اسپرها و لچکی‌های کاشی‌کاری‌شده بنا را مزین کرده‌اند. این نگاره‌ها به‌قرینه در چهار ضلع، منظره‌ی شکارگاه و روایت بر تخت نشستن حضرت سلیمان را نشان می‌دهند…

آیین قالی‌شویان در مشهد اردهال؛ تنها آیین مذهبی با تاریخ شمسی

الناز درویشی

…آیین‌های کهن و مذهبی همچون گنجینه‌های ارزشمند برای فرهنگ این مرزوبوم به‌شمار می‌آیند. در طول تاریخ در هر گوشه‌ای از ایران بسته‌به فرهنگ و پیشینه‌ی مردمان هر منطقه، این مراسم و آیین‌ها اجرا می‌شده است. برخی از آیین‌ها در گذر زمان و بر اثر بی‌توجهی‌ها از یاد رفته و برخی دیگر پس از گذشت هزاران سال همچنان پابرجا مانده‌اند و از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شوند. تعدادی از این آیین‌ها نیز با حال و هوای مذهبی درآمیخته‌اند و به شکلی تازه هنوز هم اجرا می‌شوند.مراسم قالی‌شویان مشهد اردهال یکی از مهم‌ترین آیین‌های کشورمان است که در این سرزمین ریشه دوانده و هرسال باشکوه‌تر از سال پیش برگزار می‌شود. این مراسم در فهرست میراث معنوی ایران ثبت شده‌ و در دسامبر ۲۰۱۲ میلادی در فهرست میراث فرهنگی و معنوی یونسکو به ثبت رسیده است.مراسم قالی‌شویی مشهد اردهال کاشان تنها مراسم مذهبی در ایران است که تاریخش مطابق با تقویم خورشیدی است و برخلاف تقویم قمری در سرتاسر سال به‌حرکت در نمی‌آید. در مراسم قالی‌شویی مشهد اردهال به‌صورت نمادین تابوت امامزاده علی بن محمدباقر توسط بومیان روستاهای فین حرکت داده می‌شود. تابوت نمادین را در چشمه غسل می‌دهند و سپس با احترام و جزئیات آیینی باز پس می‌آورند. مراسم قالی‌شویی مشهد اردهال که حالت نمایشی دارد و هرساله در دومین جمعه‌ی مهرماه، با حضور افراد زیادی که برای تماشای مراسم، به مشهد اردهال از توابع کاشان سفر می‌کنند، برگزار می‌شود…

گاه نامه ویکی تماس شماره 174 - ویکی ایران 1 - 58990

مجله اینترنتی ویکی تماس

شماره 174 – ویکی ایران
نسخه کامل گاه‌نامه را از اینجا تهیه نمائید

3 بعدی ورق بزنید

خرید نسخه PDF

هنر شیشه گری در ایران

رقیه آقابالازاده

…شیشه‌گری در ایران سابقه‌ای بسیار طولانی دارد. از این صنعت در مراحل اولیه برای ساختن اشیا و لوازم ساده استفاده می‌کرده‌اند. گردن‌بند شیشه‌ای متعلق به ۲۲۵۰ ق.م که دارای دانه‌های آبی‌رنگ است، در شمال غربی ایران کشف شده که قدمت این صنعت را در ایران تأیید می‌کند. از آزمایش‌های مربوط به شیشه در عملیات باستان‌شناسی معلوم می‌شود که ایرانیان و مصریان در دوران قبل از اسلام در تهیه‌ی شیشه‌های رنگی مهارت چندانی نداشته‌اند و شواهدی مبنی بر مهارت در ساخت شیشه‌های رنگین در میان آنها در دست نیست. در حفاری‌های چغازنبیل که بزرگ‌ترین پرستش‌گاه تمدن عیلام در نزدیکی شهر شوش در خوزستان و متعلق به ۱۳۰۰ سال قبل از میلاد است، هزاران میله‌ی رنگارنگ شیشه‌ای کشف شده است. یافته‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد که آثار شیشه‌گری در ایران در چغازنبیل و تپه‌ی مارلیک و تپه‌ی حسنلو یافته شده است. ظروف و تنگ و مهره و اشیای دیگر مکشوفه متعلق به دوره‌ی هخامنشیان نشان می‌دهد که رنگ شیشه‌های دوره‌ی هخامنشی، سبز کم‌رنگ بوده است که جزو شیشه‌های بی‌رنگ محسوب می‌شود. دلیل آن این بوده که مواد رنگی (اکسید فلزات) به خمیر شیشه اضافه نشده است و دلیل سبزرنگ بودن آن وجود ناخالصی‌ها یعنی وجود آهن یا اکسید آهن در آن است…

باغ مزار حافظ؛ میراث صلح و دوستی در جهان

سعید زحمتکشان

…حافظ را در دشتی در شمال رودخانه‌ی خرم‌دره موسوم به مصلی شهر شیراز که مکانی خوش آب‌وهوا بوده، به‌خاک سپرده‌اند. او خود در این باغ زندگی کرده و در زیر درخت چنار مدفون شده است. آرامگاه او ابتدا در باغی به صورت بنایی گنبددار بود و بعدها به‌دستور شاهان و حاکمان وقت ترمیم و باز طراحی شد که در حال حاضر به‌صورت طرح و نقشه‌ای مناسب توسط آندره گدار طراحی و اجرا شده است. روی سنگ آرامگاه او چنین نوشته‌اند: «چراغ اهل معنی خواجه حافظ بجو تاریخش از خاک مصلی»آندره گدار به‌عنوان طراح آرامگاه حافظ به‌دلیل خواسته‌ی جناب حکمت، وزیر وقت دوره‌ی پهلوی اقدام به طراحی در این زمینه کرد. او با هنرمندی خود، نسبت به جهان‌بینی و نگرش حافظ شناخت خوبی پیدا کرده بود و این مجموعه را با توجه به تجربه‌ی خود در آرامگاه فردوسی و درک مبانی اصول و مفاهیم معماری، با به‌کار گرفتن عناصر معماری و باغ‌سازی ایرانی، از شیوه‌های طراحی معماری و باغ‌سازی که خواستگاه غربی و جهانی دارند نیز بهره جست و اثر کم‌نظیری را با تلفیق معماری سنتی ایرانی و مدرنیته در بستر موجود، طراحی نمود…

سماورسازی؛ هنرصنعتی که آتشش در پی آب می گشت!

الهام مشتاق

نخستین اطلاع ما از چای‌نوشی در ایران در سفرنامه‌ی آدام اولئاریوس، سفیر دوک هلشتاین آلمان، در زمان شاه‌صفی آمده است. او در نوشته‌هایش از چای به‌عنوان آب داغ ناشناخته و آب سیاه‌رنگ، نام برد که این نشان‌دهنده‌ی آن است که چای در آن زمان در کشورهای اروپایی ناشناخته بوده است. او چنین نوشته است: «در چای‌خانه، آب داغ ناشناخته‌ای می‌نوشند، از این نوشیدنی بسیار مصرف می‌شود و در ضمنِ نوشیدن چای به بازی تخته‌نرد و همچنین شطرنج مشغول‌اند.»نوشیدن چای در ایران به‌علت نزدیکی به هندوستان و قرار گرفتن در مسیر جاده‌ی ابریشم و در ارتباطات تجاری با امپراطوری چین بسیار زودتر از اروپاییان شروع شد و حاج‌محمد تاجر ایرانی اولین کسی است که چای را به اروپا برد.در کتاب «مخزن‌الادویه» عقیلی خراسانی در قرن دوازدهم هجری از چای باعنوان «چای ختایی خانه» یعنی چایی که از چین وارد می‌شده صحبت کرده است.ابزار دَم‌آوری چای قبل از بوته‌ی چای به ایران رسید. ابتدا در منازل اعیان و اشراف و سپس در چای‌خانه‌ها و با همه‌گیر شدن این نوشیدنی و تبحر صنعتگران دواتگر و ساخت سماور، پا به اندرونی خانه‌ها گذاشت و به‌نوعی چشم و چراغ و قلب خانه‌ها شد…